1. الإِخوانُ ثَلاثَةٌ: فَواحِدٌ كَالغِذاءِ الَّذي يُحتاجُ إلَيهِ كُلَّ وَقتٍ فَهُوَ العاقِلُ، وَالثّاني في مَعنَى الدّاءِ وهُوَ الأَحمَقُ، والثّالِثُ في مَعنَى الدَّواءِ فَهُوَ اللَّبيبُ.
(تحف العقول ص 322)
برادران و دوستان سه دسته اند: یکی مانند غذاست که در تمام اوقات به او نیاز وجود دارد و او همان رفیق عاقل است. دومی مانند درد است که همان فرد احمق است و سومی مانند داروست که همان رفیق خردمند و داناست.
____________________________________________________________________
2. لَقَد عَظُمَت مَنزِلَةُ الصَّديقِ؛ حتّى إنّ أهلَ النارِ يَستَغِيثُونَ بهِ و يَدعُونَهُ قَبلَ القَريبِ الحَميمِ، قالَ اللّه ُ تعالى مُخبِرا: «فما لَنا مِنْ شافِعِينَ و لا صَدِيقٍ حَمِيمٍ.
(الأمالي طوسي، ص 517)
همانا جایگاه رفیق آنچنان والا و با عظمت است که حتی اهل دوزخ، پیش از آنکه خووشاوندان صمیمی خود را بخوانند، (با حسرت) او را می خوانند و از او یاری می جویند، همچنان که خداوند عزوجل از زبان آنان می فرماید: پس برای من نه شفاعت کنندگانی است و نه دوست صمیمی.
____________________________________________________________________
3. اِستَكثِروا مِنَ الإِخوانِ ؛ فَإِنَّ لِكُلِّ مُؤمِنٍ دَعوَةً مُستَجابَةً.
(وسائل الشیعه ج12 ص 17)
بر شمارِ برادران و دوستان(خود) بیفزایید، چراکه در روز قیامت برای هر مومنی دعای اجابت شده ای است.
____________________________________________________________________
4. ثَلاثَةُ أشياءَ في كُلِّ زَمانٍ عَزيزَةٌ ، وهِيَ الإِخاءُ فِي اللّهِ تعالی وَالزَّوجَةُ الصّالِحَةُ الأَليفَةُ في دينِ اللّهِ، وَالوَلَدُ الرَّشيدُ. ومَن أصابَ إحدَى الثَّلاثَةِ، فَقَد أصابَ خَيرَ الدّارَينِ وَالحَظَّ الأَوفَرَ مِنَ الدُّنيا و الاخره.
(مصباح الشریعه شرح علامه مصطفوی، باب 55 در برادری، ص229)
سه چيز است كه در هر زمان ارزشمند و عزیزند و عبارت اند: برادرى و رفاقت در راه خداوند متعالب؛ همسر صالح و مهربان که یاری دهنده شوهرش در امر دین خداوند عزوجل باشد و فرزند رشید و خردمند؛ هرکس که این سه چیز را داشته باشد به خیرِ دنیا و آخرت نائل شده و بالاترین بهره را از دنیا و آخرت برده است.
____________________________________________________________________
5. احذَرْ أن تُواخيَ مَن أرادَكَ لِطَمعٍ أو خَوفٍ أو مَيْلٍ أومال او اکل او اشرب...
(مصباح الشریعه شرح علامه مصطفوی، باب 55 در برادری، ص229)
و دوری کن از برادری و رفاقت با کسی که از روی طمع یا ترس یا تمایلات نفسانی یا برای دست آوردنِ ثروت یا برای خوردن و آشامیدن با تو رفیق شود.
____________________________________________________________________
6. و اطلبْ مُواخاةَ الأتقياءِ و لو في ظُلُماتِ الأرضِ ، و إنْ أفنيتَ عُمْرَكَ في طلبِهِم فان الله عزوجل لم یخلق علی وجه الارض افضل منهم بعد النبیین و ما انعم الله تعالی علی العبد بمثل ما انعم به التوفیق لصحبتهم ...
(مصباح الشریعه شرح علامه مصطفوی، باب 55 در برادری، ص229)
و تلاش کن تا برادر و رفیقی از اهل تقوا به دست آوری، حتی اگر آنها در تاریکی های زمین (و در دوردست های عالم) باشند و تو در جستجوی آنها عمرت را صرف کنی، زیرا خداوند عزوجل بر روی زمین، بعد از پیامبران، برتر از ایشان را خلق نکرده است و خداوند متعال به هیچ بنده اینعمتی عنایت نفرموده است که با توفیقِ مصاحبت و رفاقت با آنان برابری کند.
____________________________________________________________________
7. المومن برکه علی المومن.
(الاختصاص مفید، ص27)
مومن برای مومن دیگر برکت است.
____________________________________________________________________
8. اِستَكثِروا مِنَ الإِخوانِ ؛ فَإِنَّ لِكُلِّ مُؤمِنٍ دَعوَةً مُستَجابَةً.
(وسائل الشیعه ج12 ص 17)
بر شمارِ برادران و دوستان(خود) بیفزایید، چراکه در روز قیامت برای هر مومنی دعای اجابت شده ای است.
____________________________________________________________________
9. إن المؤمن ليسكن إلى المؤمن كما يسكن الظمآن إلى الماء البارد.
(کافی ج2 ص247)
همانا مومن در کنار مومن بسط و آرامش می یابد همانطور که فرد تشنه با آبِ خنک و گوارا آرام می شود.
____________________________________________________________________
10. لكل شيء شيء يستريح إليه و إن المؤمن يستريح إلى أخيه المؤمن كما يستريح الطير إلى شكله.
(الاختصاص مفید، ص30)
برای هر چیزی، وسیله آرامشی هست و همانا مومن در کنار برادر و رفیقِ مومنش آرامش می یابد همانطور که پرنده با پرنده همنوعش آرامش می گیرد.
____________________________________________________________________
11. مَن يَصْحَبْ صاحبَ السَّوْءِ لا يَسْلمْ.
(تحف العقول ص 376)
هرکس با رفیق بد همنشین باشد سالم نمی ماند (سرانجام آلوده می شود)
____________________________________________________________________
12. قال الصادق ان رجلا جاء الی و هو مع اصحابه فسلم علیه ثم قال: انا و الله احبک و اتولاک.
فقال له امیرالمومنین علیه السلام: ما انت کما قلت، ویلک ان الله خلق الارواح قبل الابدان بالفی عام ثم عرض علینا المحب لنا، فو الله ما رایت روحک فیمن عرض علینا فاین کنت؟ فسکت الرجل عند ذالک و لم یراجعه.
(بصائر الدرجات ص87 - بحارالانوار ج58 ص138)
حضرت امام صادق علیه السلام نقل فرموده اند: " حضرت امیرالمومنین علیه السلام در جمع یارانشان بودند که مردی از راه رسید و به آن حضرت سلام کرد و گفت: به خدا سوگند که من محب تو هستم و تورا دوست دارم.
پس حضرت امیرالمومنین علیه السلام به او فرمودند: ای طور که میگویی نیستی. وای بر تو. همانا خداوند روح ها را دو هزار سال قبل از بدن ها آفرید. پس محبان ما را به ما نشان داد. به خداوند سوگند که من روح تو را در میان ارواح محبان ندیدم، پس تو کجا بودی؟ {بعد از این سخنان} آن مرد ساکت شد و دیگر به آن حضرت مراجعه نکرد.
____________________________________________________________________
13. قال الصادق علیه السلام لِأَصْحَابِهِ: اِتَّقُوا اَللَّهَ وَ كُونُوا إِخْوَةً بَرَرَةً مُتَحَابِّينَ فِي اَللَّهِ مُتَوَاصِلِينَ مُتَرَاحِمِينَ تَزَاوَرُوا وَ تَلاَقَوْا وَ تَذَاكَرُوا أَمْرَنَا وَ أَحْيُوهُ.
(کافی ج2 ص175 - بحارالانوار ج71 ص401)
حضرت امام صادق علیه السلام به یارانش فرمود: تقوای الهی پیشه کنید و برادرانی خوش رفتار باشید، در راه خداوند (فی الله) با یکدیگر دوستی کنید و با هم پیوستگی داشته باشید، به یکدیگیر مهربانی کنید، به دیدار هم بروید و با هم ملاقات کنید و امرِ ما (ولایت) را برای هم یادآور شوید و آن را زنده بدارید.
____________________________________________________________________
14. ان المتحابین فی الله یوم القیامه، على منابر من نور، قد اضاء نور وجوههم، ونور اجسادهم، ونور منابرهم، کل شیء حتى یعرفوا به، فیقال: هولاء المتحابون فی الله.
(کافی ج2 ص125)
حضرت امام صادق علیه السلام فرمودند: "همانا در روز قیامت رفقای فی الله بر فراز منبرهایی از نور خواهند بود و نور سیمایشان نور بدن هایشان و نور منبرهایشان همه چیز را روشن می کند به طوری که با آن (نور) شناخته می شوند؛ پس اعلم می شود؛ ای ها رفقای لله هستند"
____________________________________________________________________
15. قال الصادق علیه السلام: "... طوبی للمتحابین فی الله".
(المحاسن برقی، ج1 ص265 - بحارالانوار ج687 ص46)
حضرت امام صادق علیه السلام فرمودند: "خوشا به حال کسانی که رفاقتِ فی الله دارند."
____________________________________________________________________
16. من سرّه أن يعلم أن اللَّهَ يحبّه فليعمل بطاعة اللَّهَ و ليتّبعنا أ لم تسمع قول اللَّهَ عزّ و جلّ لنبيه صلّى اللَّهَ عليه و آله و سلم: (قُلْ إِنْ كُنْتُمْ تُحِبُّونَ اَللّٰهَ فَاتَّبِعُونِي يُحْبِبْكُمُ اللَّهَ وَ يَغْفِرْ لَكُمْ ذُنُوبَكُمْ) و اللَّهَ لا يطيع اللَّهَ عبدٌ أبداً الا ادخل اللَّهَ عليه في طاعته اتباعنا و لا و اللَّهَ يتّبعنا عبد أبداً الا أحبّه اللَّهَ و لا و اللَّهَ لا يدع أحد اتباعنا أبداً الا أبغضنا و لا و اللَّهَ لا يبغضنا احد أبداً الا عصى اللَّهَ و من مات عاصياً للّٰه أخزاه اللَّهَ و أكبه على وجهه في النار.
("تفسیر نورالثقلین" ج1 ص326 ر- "کافبی" ج8 ص14)
هر کس خوشحال می شود از اینکه بداند خداوند او را دوست می دارد پس باید به فرمان الهی عمل کند و از ما (اهل بیت) نیز پیروی نماید، آیا این سخن خداوند عزوجل به پیامبرش را نشنیده اید که فرمود: "(ای پیامبر) بگو: اگر خداوند را دوست می دارید، پس از من تبعیت کنید تا خداوند شما را دوست بدارد و گناهانتان را بیامرزد." به خدا سوگند، هرگز بنده ای اطلاعت خدا را نمی کند مگر آنکه خداوند در اطاعتش پیروی از ما را قرار می دهد، و به خداوند سوگند، هرگز بنده ای از ما پیروی نمی کند مگر آن که خداوند او را دوست می دارد، و به خداوند سوگند، هرگز کسی با ما دشمنی نمی کند مگر آنکه نافرمانی خداوند را می کند و هر کس که در حال نافرمانی از خداوند بمیرد خداوند او را خوار و رسوا می کند و او را به رو در آتش می اندازد، و حمد و ستایش مخصوص خداوندی است که پروردگار جهانیان است.
____________________________________________________________________
17. و الحب فرع المعرفة.
(مصباح الشریعه ص4 باب اول)
دوستی و محبت شاخه (ثمره) معرفت است.
____________________________________________________________________
18. عن ابی عبدالله عن آبائه علیه السلام: ان النبی صلی الله علیه و آله قال لاصحابه: أَ لَا أُخْبِرُكُمْ بِشَيْءٍ إِنْ أَنْتُمْ فَعَلْتُمُوهُ تَبَاعَدَ الشَّيْطَانُ مِنْكُمْ كَمَا تَبَاعَدَ الْمَشْرِقُ مِنَ الْمَغْرِبِ؟
قَالُوا بَلَى.
قَالَ صلی الله علیه و آله:
الصَّوْمُ يُسَوِّدُ وَجْهَهُ وَ الصَّدَقَةُ تَكْسِرُ ظَهْرَهُ وَ الْحُبُّ فِي اللَّهِ وَ الْمُوَازَرَةُ عَلَى الْعَمَلِ الصَّالِحِ يَقْطَعُ دَابِرَهُ وَ الِاسْتِغْفَارُ يَقْطَعُ وَتِينَهُ...
(متن کامل این روایت در "کافی" ج4 ص62 است)
حضرت امام صادق علیه السلام به نقل از پدرانشان علیهم السلام فرموده اند که حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله به یارانشان فرمودند: "آیا می خواهید شما را از چیزی خبر دهم که اگر انجامش دهید شیطان از شما دور می شود همانگونه که مشرق از مغرب دور است؟ اصحاب گفتند: آری . حضرت پیامبر صلی الله علیه و آله فرمودند: روزه روی شیطان را سیاه می کند و صدقه پشتش را می شکند و دوستی درا راه خداوند(فی الله) و همکاری در انجام دادن عمل صالح ریشه اش را قطع می کند و استغفار شاهرگش را می برد."
____________________________________________________________________
19. العَمَلُ الخالِصُ : الّذي لا تُريدُ أنْ يَحْمَدَكَ علَيهِ أحَدٌ إلاّ اللّهُ عزّ و جلّ.
(متن کامل این روایت در "کافی" ج2 ص16 است)
عمل خالص عملی است که در قبالِ آن توقع مدح و ستایش از کسی به جز خداوند عزوجل نداشته باشی.
____________________________________________________________________
20. من صدق لسانه زکی عمله.
("کافی" ج2 ص104)
هرکس که در گفتارش صداقت داشته باشد عملش پاکیزه می شود.
____________________________________________________________________
21. من صدق لسانه زکی عمله.
("کافی" ج2 ص104)
هر کس که در گفتارش صداقت داشته باشد عملش پاکیزه است.
____________________________________________________________________
22. والصِّدْقُ عِزٌّ.
("کافی" ج1 ص26)
صداقت عزت است.
____________________________________________________________________
23. إِنَّ اللّه َ عَزَّوَجَلَّ لَمْ يَبْعَثْ نَبيّا إِلاّ بِصِدْقِ الْحَديثِ وَأَداءِ الأَْمانَةِ إِلَىالْبَرِّ وَالْفاجِرِ.
("کافی" ج2 ص104)
همانا خداوند عزوجل هیچ پیامبری را به رسالت مبعوث نفرمود مگر (با سفارش) به راست گویی و برگرداندنِ امانت به نیکوکاران یا بدکاران.
____________________________________________________________________
24. الْعَاقِلُ مَنْ کَانَ ذَلُولًا عِنْدَ إِجَابَةِ الْحَقِّ.
("مصباح الشریعه" ص159 باب 38)
عاقل کسی است که در برابر حق نرم و مطیع باشد.
____________________________________________________________________
25. اَ يُلْسَعُ اَلْعَاقِلُ مِنْ جُحْرٍ مَرَّتَيْنِ.
("الاختصاص" مفید ص 245- بحارالانوار ج 1 ص 132)
عاقل از یک سوراخ دوبار گزیده نمی شود.
____________________________________________________________________
26. ... العاقِلُ لا یَستَخِفُّ بأحـدٍ.
("تحف العقول"ص 320)
عاقل هیچ کسی را خوار و کوچک نمی شمارد.
____________________________________________________________________
27. مَن لَم يَجْتَنِبْ مُصادقَةَ الأحمَقِ أوْشَكَ أنْ يَتَخلّقَ بأخْلاقِهِ.
("الامالی" صدوق، ص270)
هر کس که از رفاقت با احمق دوری نکند ممکن است که خلق و خوی او را بگیرد.
____________________________________________________________________
28. أنقَصُ النّاسِ عَقلاً مَن ظَلَمَ دُونَهُ ، و لَم يَصفَحْ عَمَّنِ اعتَذَرَ إلَيهِ.
("بحارالانوار" ج75 ص228)
ناقص ترینِ مردم در عقل کسی است که به زیردستش ظلم کند و از کسی که عذرخواهی می کند گذشت نکند.
____________________________________________________________________
29. الْجَهْلُ فِي ثَلَاثٍ فِي تَبَدُّلِ الْإِخْوَانِ وَ الْمُنَابَذَةِ بِغَيْرِ بَيَانٍ وَ التَّجَسُّسِ عَمَّا لَا يَعْنِیَ.
("تحف العقول" ص317)
نادانی در سه چیز است: درعوض کردن برادران و رفیقان، و مخالفت کردن و دشمنی کردن بدون دلیل، و جستجو کردن در امور بیهوده و بی فایده.
____________________________________________________________________
30. شِیعَتُنَا أَهْلُ الْوَرَعِ وَ الِاجْتِهَادِ وَ أَهْلُ الْوَفَاءِ وَ الْأَمَانَهِ وَ أَهْلُ الزُّهْدِ وَ الْعِبَادَهِ أَصْحَابُ إِحْدَى وَ خَمْسِینَ رَکْعَهً فِی الْیوْمِ وَ اللَّیلَهِ الْقَائِمُونَ بِاللَّیلِ الصَّائِمُونَ بِالنَّهَارِ یزَکُّونَ أَمْوَالَهُمْ وَ یحُجُّونَ الْبَیتَ وَ یجْتَنِبُونَ کُلَّ مُحَرَّم.
("صفات الشیعه" ص 2 -"بحارالانوار" ج 65 ص 167)
شیعیان ما اهل پرهیزکاری و تلاش و اهل وفا و امانت داری و اهل زهد و عبادت هستند. آن ها در شبانه روز پنجاه و یک رکعت نماز می خوانند، در شب به عبادت مشغول اند و در روز روزه دارند، زکات اموالشان را می دهند و حج خانه خدا را به جا می آورند و از هر حرامی دوری می کنند.
____________________________________________________________________
31. ثَلَاثَةٌ لَا عُذْرَ لِأَحَدٍ فِیهَا أَدَاءُ الْأَمَانَةِ إِلَى الْبَرِّ وَ الْفَاجِرِ وَ الْوَفَاءُ بِالْعَهْدِ إِلَى الْبَرِّ وَ الْفَاجِرِ وَ بِرُّ الْوَالِدَیْنِ بَرَّیْنِ كَانَا أَوْ فَاجِرَیْنِ.
(کافی ج 5 ص 132)
سه چیز است که هیچ کس در (انجام ندادن) آن ها عذری ندارد: برگرداندن امانت به شخص نیکوکار یا بدکار، و وفاداری به عهد و پیمان با نیکوکار یا بدکار، و نیکی به پدر ومادر خواه نیکوکار باشند یا بدکار.
____________________________________________________________________
32. أيـُّما رجُلٍ مِن أصْحابِنا اسْتَعانَ بهِ رجُلٌ من إخْوانِهِ في حاجَةٍ ، فلَم يُبالِغْ فيها بكُلِّ جُهْدِه ، فقد خانَ اللّهَ و رسولَهُ و المؤمنينَ.
(ثواب الاعمال و عقاب الاعمال ص 249- بحارالانوار ج 72 ص 175)
هر کدام از یاران ما که برادر و رفیقش در حاجتی از او یاری بخواهد و او تمام تلاشش را در این امر به کار نبرد پس در حقیقت به خداوند و پیامبرش و مومنان خیانت کرده است.
____________________________________________________________________
33. لا تُفَتِّشِ النّاسَ؛ فَتَبقى بِلا صَديقٍ.
("مشکاه الانوار" ص104 - "بحارالانوار" ج71 ص286)
مردم را فریب نده، چراکه بدون دوست و رفیق خواهی ماند.
____________________________________________________________________
34. سرک دمک فلا یجرین من غیر أوداجک.
("بحارالانوار" ج72 ص71)
راز تو همچون خونِ توست، پس نباید در غیر از رگ های تو جریان داشته باشد.
____________________________________________________________________
35. وَ شَاوِرْ فِي أَمْرِكَ اَلَّذِينَ يَخْشَوْنَ اَللَّهَ عزو جل.
("تحف العقول" ص376)
در کارِ خود با کسانی مشورت کن که از خداوند عزوجل می ترسند.
____________________________________________________________________
36. مَنِ اسْتَشَارَ أَخَاهُ فَلَمْ يَمْحَضْهُ مَحْضَ الرَّأْيِ سَلَبَهُ اللَّهُ رَأْيَهُ.
("المحاسن" برقی، ج2 ص602)
هر کس که با برادر و رفیقش مشورت داشته باشد و خالصانه راهنمایی اش نکند خداوند رای و اندیشه اش را از او می گیرد.
____________________________________________________________________
37. و النصیحة من الحاسد محال.
(متن کامل این روایت در "من لا یحضر الفقیه" ج4 ص58 است)
خیرخواهی از حسود محال است.
____________________________________________________________________
38. و اِيّاكُمْ اَنْ يَحْـسُدَ بَعْضُكُمْ بَعْضا فَاِنَّ الْكُفْرَ اَصْلُهُ الْحَـسَدُ.
(متن کامل این روایت در "کافی" ج8 ص8 است)
از حسادت به یکدیگر پرهیز کنید، چراکه ریشه کفر حسادت است.
____________________________________________________________________
39. اَلصَّدَاقَةُ مَحْدُودَةٌ فَمَنْ لَمْ تَكُنْ فِيهِ تِلْكَ اَلْحُدُودُ فَلاَ تَنْسُبْهُ إِلَى كَمَالِ اَلصَّدَاقَةِ وَ مَنْ لَمْ يَكُنْ فِيهِ شَيْءٌ مِنْ تِلْكَ اَلْحُدُودِ فَلاَ تَنْسُبْهُ إِلَى شَيْءٍ مِنَ اَلصَّدَاقَةِ أَوَّلُهَا أَنْ يَكُونَ سَرِيرَتُهُ وَ عَلاَنِيَتُهُ لَكَ وَاحِدَةً وَ اَلثَّانِيَةُ أَنْ يَرَى زَيْنَكَ زَيْنَهُ وَ شَيْنَكَ شَيْنَهُ وَ اَلثَّالِثَةُ أَنْ لاَ يُغَيِّرَهُ مَالٌ وَ لاَ وِلاَيَةٌ وَ اَلرَّابِعَةُ أَنْ لاَ يَمْنَعَكَ شَيْئاً مِمَّا تَصِلُ إِلَيْهِ مَقْدُرَتُهُ وَ اَلْخَامِسَةُ أَنْ لاَ يُسْلِمَكَ عِنْدَ اَلنَّكَبَاتِ.
(" الامالی" صدوق، ص 669)
دوستی ویژگی هایی دارد ، پس هر کس که این ویژگی ها را نداشته باشد او را دوست کامل به شمار نیاور و هر کس که هیچ یک از این ویژگی ها را نداشته باشد هیچ درجه ای از دوستی را به او نسبت نده. اول اینکه پنهان و آشکارش برای تو یکسان باشد، دوم اینکه زیبایی تو را زیبایی خودش و عیب تو را عیب خودش بداند، سوم اینکه دارایی و مقام حال او را در قبال تو تغییر ندهد، چهارم اینکه هر آنچه در توان دارد از تو مضایقه نکند، پنجم اینکه در گرفتاری ها و رنج ها تو را تنها نگذارد.
____________________________________________________________________
40. لا تبدی الشماتـه لاخیک فیرحمه الله و یصیرها بک.
("کافی" ج 2 ص 359)
هیچ گاه برادر و رفیقت را [برای چیزی] سرزنش نکن، زیرا خداوند او را مورد رحمت خود قرار می دهد و آن [گرفتاری] را به تو بر می گرداند.
