ارتباط شب با حقیقت حضرت زهرا سلاماللهعلیها:
قال الصادق علیهالسلام، بحارالانوار جلد 43 صفحه 65
«اللَّیلَةُ فَاطِمَةُ وَ الْقَدْرُ الله؛
بنابر قول امام صادق علیهالسلام حضرت زهرا سلاماللهعلیها جلوهٔ لیلة یعنی شب در هستی تأویل شده است.
1. پوشیدگی حضرت بگونهای بوده است که او را جلوه لَیل داده است.
آیه 10 سوره مبارکه نبأ
«وَجَعَلْنَا اللَّيْلَ لِبَاسًا؛
بر این اساس آن حضرت:
در شب در ناسوت تجلی فرمود.
در شب از ناسوت سفر کرد.
در شب غسل، کفن، دفن شد.
قبر مبارکش همچون شب در هستی پوشیده است.
2. خداوند در قرآن ایام را با "لَیل" محاسبه فرموده است.
«وَ وٰاعَدْنٰا مُوسىٰ ثَلاٰثِينَ لَيْلَةً وَ أَتْمَمْنٰاهٰا بِعَشْرٍ فَتَمَّ مِيقٰاتُ رَبِّهِ أَرْبَعِينَ لَيْلَةً»
اصولاً ایّام با حضرت زهرا سلاماللهعلیها تطبیق داده و شناخته میشود.
3. شب عامل سکون و تسکین است.
آیه 67 سوره مبارکه یونس
«هُوَ الَّذِي جَعَلَ لَكُمُ اللَّيْلَ لِتَسْكُنُوا فِيهِ وَالنَّهَارَ مُبْصِرًا»
بنابراین زهرا سلاماللهعلیها عامل تسکین و سکون و آرامش در هستی است.
4. مورد سوگند خداوند در قرآن است.
آیات 1 الی 4 سوره مبارکه شمس / آیه 1 سوره مبارکه لیل
«وَالشَّمْسِ وَضُحَاهَا وَالْقَمَرِ إِذَا تَلَاهَا وَالنَّهَارِ إِذَا جَلَّاهَا وَاللَّيْلِ إِذَا يَغْشَاهَا»
« وَاللَّیْلِ إذَا یَغْشَیٰ»
زهرا سلاماللهعلیها آنقدر در نزد حق جلوه دارد که به تأویل با آن، خداوند قسم یاد میکند.
5. شب میعاد عبودیت و بندگی است.
آیه 26 سوره مبارکه انسان / آیه 79 سوره مبارکه أسری
«وَمِنَ اللَّيْلِ فَاسْجُدْ لَهُ وَ سَبِّحْهُ لَيْلًا طَوِيلًا»
«وَمِنَ اللَّيْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نَافِلَةً لَكَ عَسَىٰ أَنْ يَبْعَثَكَ رَبُّكَ مَقَامًا مَحْمُودًا»
بنابراین آن حضرت:
جلوهٔ اتصالات عبودی است.
بگونهای اتصال ایجاد میفرمود که حضرت علی علیهالسلام فرمود:
6. خداوند دستور بهرهوری از آن را به پیامبر و اولیاء خود داده است.
آیات 1 تا 7 سوره مبارکه مزمل
«يَا أَيُّهَا الْمُزَّمِّلُ قُمِ اللَّيْلَ إِلَّا قَلِيلًا...»
این دستور از ویژگیهای اولیاءالهی در فاطمی شدن ایشان است.
7. خداوند معراج پیامبر را در جلوهٔ فاطمی یعنی شب قرار داد.
آیه 1 سوره مبارکه أسریٰ
«سُبْحَانَ الَّذِي أَسْرَىٰ بِعَبْدِهِ لَيْلًا مِنَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ إِلَى الْمَسْجِدِ الْأَقْصَى الَّذِي بَارَكْنَا حَوْلَهُ لِنُرِيَهُ مِنْ آيَاتِنَا ۚ إِنَّهُ هُوَ السَّمِيعُ الْبَصِيرُ»
بنابراین معراج و عروج همه اولیاءالهی در ظرف فاطمی تحقق دارد.
8. شب هنگامه خلوت معنوی و روحانی با معبود است.
بنابراین که ائمه علیهمالسلام در این شب خلوت و انس الهی داشتند.
9. ابواب رحمت الهی در شب گشودهتر است.
یعنی ابواب رحمت الهی از دریچهٔ فاطمی گشودهتر میباشد.
10. شب، معدن توشهبرداری برای روز است.
اولیاءالهی توشهٔ معنوی روزانه خود را در شب میگرفتند.
11. قرآن همواره در ذکر شب و روز، شب را مقدم میدارد.
بنابراین:
زهرا سلاماللهعلیها تقدم وجودی و مقامی بر تمام هستی دارد (ام الاسماء)
اصولا در خلقت شبانهروز، اول شب خلق شده است (سوره دخان)
12. شب ظرف ضیافت و میهمانی خداوند میباشد.
آیه 142 سوره مبارکه اعراف
«وَ وَاعَدْنَا مُوسَىٰ ثَلَاثِينَ لَيْلَةً وَأَتْمَمْنَاهَا بِعَشْرٍ فَتَمَّ مِيقَاتُ رَبِّهِ أَرْبَعِينَ لَيْلَةً ۚ وَقَالَ مُوسَىٰ لِأَخِيهِ هَارُونَ اخْلُفْنِي فِي قَوْمِي وَأَصْلِحْ وَلَا تَتَّبِعْ سَبِيلَ الْمُفْسِدِينَ»
اصولاً تمام هستی بر سر سفرهٔ زهرا سلاماللهعلیها نشستهاند (کوثریت)
13. بنا بر روایات، حضرت علی علیهالسلام اُنس ویژهای با شب داشت.
عشق حقیقی این است که عاشق به تجلیات معشوق نیز عشق میورزد.
14. قرآن در شب و در حقیقت فاطمی نازل شده و میشود
بنابراین:
نماز شب در حقیقت نماز فاطمی در جلوه حقیقت زهرایی در عبودیت الهی است که هر کس به اندازه فاطمی بودن از آن بهرهور است.
در نماز شب ابواب و اسرار ملکوتی در قلبها گشوده میشود.
با نماز شب، اُنس فاطمی به راحتی حاصل میشود.
نماز شب بهترین وسیله برای ایجاد سنخیت زهرایی است.
در قرآن:
آیه 17 سوره مبارکه آل عمران
«وَالْمُسْتَغْفِرِينَ بِالْأَسْحَارِ»
قال الصادق علیهالسلام:
امام صادق علیهالسلام فرمودند: «پیامبر در نماز وتر خود 70 بار استغفار میفرمودند.»
«لَيْسُوا سَوَاءً ۗ مِنْ أَهْلِ الْكِتَابِ أُمَّةٌ قَائِمَةٌ يَتْلُونَ آيَاتِ اللَّهِ آنَاءَ اللَّيْلِ وَ هُمْ يَسْجُدُونَ»
آیه 79 سوره مبارکه أسریٰ
«وَمِنَ اللَّيْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نَافِلَةً لَكَ عَسَىٰ أَنْ يَبْعَثَكَ رَبُّكَ مَقَامًا مَحْمُودا»
آیه 64 سوره مبارکه فرقان
«وَالَّذِينَ يَبِيتُونَ لِرَبِّهِمْ سُجَّدًا وَقِيَامًا»
آیه 16 و 17 سوره مبارکه سجده
«تَتَجَافَىٰ جُنُوبُهُمْ عَنِ الْمَضَاجِعِ يَدْعُونَ رَبَّهُمْ خَوْفًا وَطَمَعًا وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ يُنْفِقُونَ فَلَا تَعْلَمُ نَفْسٌ مَا أُخْفِيَ لَهُمْ مِنْ قُرَّةِ أَعْيُنٍ جَزَاءً بِمَا كَانُوا يَعْمَلُونَ»
آیه 9 سوره مبارکه زمر
«أَمَّنْ هُوَ قَانِتٌ آنَاءَ اللَّيْلِ سَاجِدًا وَقَائِمًا يَحْذَرُ الْآخِرَةَ وَيَرْجُو رَحْمَةَ رَبِّهِ ۗ قُلْ هَلْ يَسْتَوِي الَّذِينَ يَعْلَمُونَ وَالَّذِينَ لَا يَعْلَمُونَ ۗ إِنَّمَا يَتَذَكَّرُ أُولُو الْأَلْبَابِ»
آیات 17 و 18 سوره مبارکه ذاریات
«كَانُوا قَلِيلًا مِنَ اللَّيْلِ مَا يَهْجَعُونَ وَبِالْأَسْحَارِ هُمْ يَسْتَغْفِرُونَ»
آیه 40 سوره مبارکه ق
«وَمِنَ اللَّيْلِ فَسَبِّحْهُ وَأَدْبَارَ السُّجُودِ»
آیات 48 و 49 سوره مبارکه طور
«وَاصْبِرْ لِحُكْمِ رَبِّكَ فَإِنَّكَ بِأَعْيُنِنَا ۖ وَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ حِينَ تَقُومُ وَمِنَ اللَّيْلِ فَسَبِّحْهُ وَإِدْبَارَ النُّجُومِ»
آیات 1 تا 7 سوره مبارکه مزمل
«يَا أَيُّهَا الْمُزَّمِّلُ قُمِ اللَّيْلَ إِلَّا قَلِيلًا نِصْفَهُ أَوِ انْقُصْ مِنْهُ قَلِيلًا أَوْ زِدْ عَلَيْهِ وَرَتِّلِ الْقُرْآنَ تَرْتِيلًا إِنَّا سَنُلْقِي عَلَيْكَ قَوْلًا ثَقِيلًا إِنَّ نَاشِئَةَ اللَّيْلِ هِيَ أَشَدُّ وَطْئًا وَأَقْوَمُ قِيلًا إِنَّ لَكَ فِي النَّهَارِ سَبْحًا طَوِيلًا وَاذْكُرِ اسْمَ رَبِّكَ وَتَبَتَّلْ إِلَيْهِ تَبْتِيلًا»
اهمیت نماز شب در روایات:
1. نماز شب اجابت دعوت خداوند است.
قالالرضا علیهالسلام، بحارالانوار جلد 87 صفحه 163
«إِنَّ اَلله تَبَارَكَ وَ تَعَالَى يُنْزِلُ مَلَكاً إِلَى اَلسَّمَاءِ اَلدُّنْيَا كُلَّ لَيْلَةٍ فِي اَلثُّلُثِ اَلْأَخِيرِ وَ لَيْلَةَ اَلْجُمُعَةِ فِي أَوَّلِ اَللَّيْلِ فَيَأْمُرُهُ فَيُنَادِي هَلْ مِنْ سَائِلٍ فَأُعْطِيَهُ هَلْ مِنْ تَائِبٍ فَأَتُوبَ عَلَيْهِ هَلْ مِنْ مُسْتَغْفِرٍ فَأَغْفِرَ لَهُ يَا طَالِبَ اَلْخَيْرِ أَقْبِلْ وَ يَا طَالِبَ اَلشَّرِّ أَقْصِرْ فَلاَ يَزَالُ يُنَادِي بِهَذَا حَتَّى يَطْلُعَ اَلْفَجْرُ فَإِذَا طَلَعَ اَلْفَجْرُ عَادَ إِلَى مَحَلِّهِ مِنْ مَلَكُوتِ اَلسَّمَاءِ»
یعنی حضرت امام رضا علیهالسلام از قول پیامبر صلاللهوعلیهوآلهوسلم نقل میفرمایند که:
«خداوند تبارک و تعالی در یک سوم آخر هر شب و در آغاز هر شب جمعه، فرشتهای را به آسمان دنیا (ناسوت) فرومیفرستد و سپس به او امر میکند که ندا دهد، آیا درخواستکنندهای هست تا او را ببخشم؟ آیا توبهکنندهای هست تا توبه او را بپذیرم؟ آیا آمرزشخواهی هست تا او را بیامرزم؟ ای کسی که در راه خیر تلاش میکنی، روی بیاور، ای طالب بدیها کوتاه بیا و رها کن! این صدا تا طلوع فجر در آسمان طنینانداز است تا وقتی که فجر طلوع کند، آنگاه به محل خود در ملکوت از آسمان باز میگردد...»
2. نماز شب یکی از علائم و نشانههای شیعه بودن است.
قالالصادق علیهالسلام، وسائلالشیعه جلد 8 صفحه 59
«لَيسَ مِنّا مَن لَم يُصَلِّ صَلاةَ اللَّيلِ؛
3. نماز شب سفارش جبرئیل به پیغمبر بوده است.
- قال رسولالله صلیاللهعلیهوآلهوسلم، بحارالانوار جلد 87 صفحه 139
«ما زالَ جَبرَئيلُ يُوصِيني بقيامِ اللَّيلِ حَتّى ظَنَنتُ أنَّ خِيارَ أُمَّتي لَن يَنامُوا؛
4. نماز شب سفارش ویژه پیامبر به علی و ائمه علیهالسلام بوده است.
قال رسولالله، بحارالانوار جلد 87 صفحه 157
«في وَصيَّتهَ لِاَمير المؤمنين وعَليكَ ياعلي بِصَلاةِ اللَيلِ، وَكَرَّرَ ذلِكَ ثَلاثَ دَفَعاتِ؛
قال الباقر علیهالسلام، بحارالانوار جلد 87 صفحه 154
«كانَ علی علیهالسلام يَقولُ إنا أهلُ البَيتِ أُمِرنا أَن نُطعِمَ الطعامِ وَنُؤَدّي فِيَ النائِبَةِ وَنُصَلّي إذا نامَ الناسُ؛
5. نماز شب از شیوه و سیرهٔ فاطمیون و صالحین است.
«عليكم بِصلاةَ اللَيلِ فانَّها سُنَّةُ نَبيُّكُم، وَدَأبُ الصالحينَ قبلكم وَمطَردَةُ الدّاءِ عَن أجسادِكم؛
6. خداوند به نماز شبخوانها مباهات میکند.
- قال رسولاللهصلیاللهعلیهوآلهوسلم، بحارالانوار جلد 87 صفحه 156
«إذا قامَ العبدُ من لَذیذِ مَضجَعِهِ وَ النُّعٰاس فی عَینَیْهِ لَیَرضیٰ رَبَّه عزوجَلّ بِصَـلاةِ لَيْلِهِ، بـاهِىَ اللهُ بِهِ مَلائِـكَتِهِ، فَقـالَ: اَمـا تَرَوْنَ عَـبْدى هذا، قَدْ قـامَ مِنْ لَذيذِ مَضْـجَعِهِ اِلى صَـلاةٍ لَمْ اَفْـرُضُها عَـلَيْه اُشْـهِدوا اَنّى قَـدْ غَفَـرْتُ لَه»
حضرترسولاکرم صلیاللهوعلیهوآلهوسلم فرمودند: «هنگامی که بنده از بستر لذتبخش خود برای اقامه نماز شب بخاطر خشنودی خدایش برخیزد که بقایای خواب در چشمانش موجود است، خداوند بر فرشتگان مباهات میکند و دربارهٔ او میفرماید آیا نمیبینید این بندهام را که از خواب شیرین خود دست برداشته و به نمازی که بر او واجب نکردهام برخاسته است؟ گواه باشید که من او را آمرزیدم.»
7. نماز شب از محبوبترین اعمال نزد پیامبر است.
- قال رسولاللهصلیاللهعلیهوآلهوسلم، بحارالانوار جلد 87 صفحه 148
«اَلرکعتانِ فی جَوفَ الیلِ أَحَبُّ اِلىٌَ مِنَ الدُّنْيا وَ ما فيها؛
یعنی برکت نماز در دل شب، برای من از دنیا و هر چه که در آن است دوستداشتنیتر میباشد.»
8. نماز شب نشانهٔ صداقت در محبت الهی میباشد.
- قال الصادق علیهالسلام، بحارالانوار جلد 87 صفحه 139
«کانَ فیما ناجی اللهُ عزّ وَ جَل به مُوسَى بْنَ عِمْرَانَ عَلَيْهِالسَّلاَمُ أَنْ قَالَ لَهُ يَا اِبْنَ عِمْرَانَ كَذِبَ مَنْ زَعَمَ أَنَّهُ يُحِبُّنِي فَإِذَا جَنَّهُ اَللَّيْلِ نَامَ عَنِّي أََلَيْسَ كُلُّ مُحِبٍّ يُحِبُّ خَلْوَةَ حَبِيبِهِ؟»
حضرت امام صادق علیهالسلام فرمودند: «در آنچه که وقتی خداوند با حضرت موسیبنعمران علیهالسلام حرف زد آمده است که به او فرمود پسر عمران دروغ میگوید کسی که گمان میکند مرا دوست دارد ولی هنگام شب تا صبح میخوابد آیا دوست، خواستار خلوت کردن با دوست خود نیست؟»
9. نماز شب زینت و شخصیت مؤمن در دنیا و آخرت است.
- قال الصادق علیهالسلام، بحارالانوار جلد 87 صفحه 140
«ثَلاثَةٌ هُنَّ فَخرُ المؤمِنِ و زَينهٌ في الدنيا و الآخِرَةِ الصلاةُ في آخِرِ اللّيلِ، وَ يأسِهِ مِمّٰا في أَيديِ الناس، و وِلايَةُ الإمامٍ مِن آلِ محمّدٍ صلى الله عليه و آله؛
یعنی سه چیز است که فخر مؤمن و موجب زینت او در دنیا و آخرت است؛ نماز در آخر شب، عدم توجه به دارایی دیگران و پذیرش ولایت امامی که از آل محمد میباشد.»
10. خداوند نماز شبخوانها را از شریفترین انسانها در دنیا و آخرت قرار میدهد.
- قال رسولاللهصلیاللهعلیهوآلهوسلم، بحارالانوار جلد 87 صفحه 138
«أَشرافُ اُمَتی حَمَلَةُ القرآنِ و أَصحابُ اللیلِ»
حضرت رسول اکرم فرمودند: «بزرگان و اشراف امت من، حاملان قرآن و شبزندهداران هستند.»
- قال الصادق علیهالسلام، بحارالانوار جلد 87 صفحه 141
«شَرَف الموُمن صَلاته بِاللیلِ وَ عِزَّهُ کَفُّ الاَذیٰ مِن الناسِ»
حضرت امام صادق علیهالسلام فرمودند: «شرف و بزرگی مؤمن نماز در شب و عزتش خودداری از آزار مردم می باشد.»
11. در هر نماز شب 9 صف از ملائک به او اقتداء میکنند.
- قال رسولاللهصلیاللهعلیهوآلهوسلم، بحارالانوار جلد 87 صفحه 106
«مَن رُزِقَ صَلاةَ اللیلِ مِن عَبدٍ أو أََمَةِ قامَ للهِ عَزَّ و جلَّ مُخلِصاً فَتَوَضأ وُضوءاً سابِقا و صَلّى للهِ عَزَّ و جلَّ بِنِيَّةٍ صادِقَةٍ، و قَلبٍ سَليمٍ و بَدَنٍٍ خاشِعٍٍ، و عَينٍٍ دامِعَةٍ جَعَلَ الله تَباركَ و تعالى خَلفَهُ تِسعَةَ صُفوفٍ مِن الملائكةِ في كُلِّ صَفٍّ ما لا يُحـصي عَدَدُهُم إلاَّ اللهُ تعالى أحَدٌ طَرَفَي كُلِّ صَفٍّ بالمَشرِقِ، و الآخَرُ بِالمَغرِبِ، قالَ فإذا فَرَغَ كُتِبَ لَهُ بِعَدَدِهِم دَرَجاتٌ الخَیرِ»
حضرت رسول اکرم صلیاللهوعلیهو آلهوسلم فرمودند: «هر گاه بنده یا کنیزی که خداوند روزی و توفیق نماز شب را داده است برای خداوند بیدار شود و وضوی کامل بگیرد و با نیت خالص و قلب سلیم و بدن خاشع و چشم گریان برای خداوند نماز بخواند، خداوند نُه صف از فرشتگان را پشت سر او میگمارد که جز خدا کسی نمیتواند آنها را شمارش کند، زیرا یک طرف هر صف در مشرق و طرف دیگر آن در مغرب است. فرمود: هنگامیکه او نماز را تمام کند، خداوند به تعداد فرشتگان برای او درجه و ثواب مینویسد...»
12. نماز شب یکی از مهمترین عوامل ملکوتی شدن خانه است.
- قال الرضا علیهالسلام، بحارالانوار جلد 87 صفحه 161
«إنَ البُیوتَ الّتی یُصلَّی فیها باللَّیلِ یَزْهَرُ نُورُهَا لِأَهْلِ السَّمَاءِ کَمَا یَزْهَرُ نُورُ الْکَوَاکِبِ لِأَهْلِ الْأَرْضِ»
حضرت امام رضا علیهالسلام فرمودند: «در هر خانهای که در آن نماز شب خوانده شود، این خانه برای مردم آسمان میدرخشد، همانطور که ستارگان آسمان برای مردم روی زمین میدرخشد.»
13. خداوند نماز شبخوانها را از بهترین افراد امت دانسته است.
- قال الصادق علیهالسلام، بحارالانوار جلد 87 صفحه 142
«خَیرُکُمُ مَن أَطعمِ، وَ أَفشَی السَّلامِ، وَ صَلَّى بِاللیلِ وَ الناسُ نیامٌ.»
حضرت امام صادق علیهالسلام فرمودند: «بهترین شما کسی است که سخن زیبا بگوید، طعام بدهد و هنگامیکه مردم در خواب هستند نماز شب بخواند.»
14. نماز شب، حضرت ابراهیم را به مقام خلیل اللهی رساند.
- قال رسولاللهصلیاللهعلیهوآلهوسلم، بحارالانوار جلد 12 صفحه 4
«مَا اتخذَ اللهُ إبراهیمَ خَلیلاً إلّا لِإِطعامِهِ الطَّعامَ، وَصَلاتُهُ بالليلِ و النّاسُ نِيام.»
حضرت رسولاکرمصلیاللهعلیهوآلهوسلم فرمودند خداوند حضرت ابراهیم را برای خود دوست و خلیل قرار نداد مگر به جهت اطعام طعام و نماز در شب در حالیکه مردم در خواب بودند.»
+ آثار نماز شب:
1. موجب تثبیت نور الهی در قلب و اجابت دعاست.
- قال رسولاللهصلیاللهعلیهوآلهوسلم، بحارالانوار جلد 87 صفحه 137
«إِنَّ اللهَ جل جلاله أَوحَی إلیَ الدنیا أَن أَتبَعی مَن خَدَمَکِ و اخدُمي مَن رَفَضَكِ، و إنّ العَبدَ إذا تَخَلٰى بسَيِّدِهِ في جَوفِ اللَّيلِ المُظلِمِ و ناجاهُ أثبَتَ الله النُّورَ في قَلبِهِ، فإذا قالَ يا رَبِّ یا رَبِّ، ناداهُ الجَليلُ جلّ جلالُه لَبَّيكَ عَبدي سَلْني اُعطِكَ، و تَوَكَّلْ علَيَّ أكفِكَ، ثُمّ يَقولُ جلّ جلالُه للمَلائكَتِهِ مَلائكَتي، انظُروا إلى عَبدي قَد تَخَلّٰى بِي في جَوفِ هذا اللَّيلِ المُظلِمِ، و البَطّالونَ لاهُونَ، و الغافِلونَ نیامٌ، اشهَدوا أنّي قَد غَفَرتُ لَهُ الخبر.»
حضرت رسولاکرم صلیاللهعلیهوآلهو سلم فرمودند: «خداوند جل جلاله به دنیا وحی کرد: ای دنیا هر کس در خدمت تو باشد، او را به رنج و سختی بینداز و هر کس که تو را رها کند، تو در خدمت او باش و هر گاه بنده در دل شب تار، با مولای خود خلوت کند و با او به راز و نیاز بپردازد خداوند نور را در دل او جایگزین فرماید و چون بگوید ای ربّ و ای ربِّ من، خداوند جلیل جلّ جلاله، صدایش میکند و به او میگوید لبّیک (بله،بله) ای بندهٔ من، از من چیزی بخواه تا به تو عطا کنم، به من توکل کن تا تو را کفایت نمایم. سپس خداوند جل جلاله به فرشتگان خود میفرماید: ای فرشتگان من، به بندهام بنگرید، در دل این شب تیره با من خلوت کرده است، در حالیکه اهل باطل به لهو و سرگرمی مشغول هستند و غفلتزدگان در بستر خود خوابیدهاند، گواه باشید که من حتما او را آمرزیدم...»
2. طهارت باطن از آلودگیهای روزانه
- قال الصادق علیهالسلام، بحارالانوار جلد87 صفحه 136
«صَلاةُ اللیلِ کَفارَةٌ لِما اجتُرِحَ بِالنهار.»
حضرت امام صادق فرمودند: «نماز شب، کفاره گناهان در روز و پاککننده از آلودگیهای آن است.»
3. موجب بهجت و سرور معنوی و باطنی در دنیا میشود.
- قال رسولاللهصلیاللهعلیهوآلهوسلم بحارالانوار جلد 87 صفحه 142
«یا عَلیُّ ثَلاثُ فَزَحاتِ لِلمؤمنٍ فی الدنیا لَقِیَ الاَخوان، وَالافطار مِنٓ الصیام، وَالتهجُّدِ مِن آخِرِ اللیلِ الخبر.»
حضرت رسول اکرم صلیاللهعلیهوآلهوسلم فرمودند: «ای علی سه چیز مایهٔ انبساط خاطر و بهجت و سرور مؤمن در دنیاست، دیدار رفقای صالح، افطار کردن روزه، عبادت و شبزندهداری در پایان شب.»
- قال الصادق علیهالسلام، بحارالانوار جلد 87 صفحه 143
«إِنَ مِن رَوحِ الله تعالی ثلاثةٌ، التَّجهجُّدِ باللیلِ، و إفطار الصائم، و لِقاءِ الاخوان.»
حضرت امام صادق علیهالسلام فرمودند: «همانا از اموری که موجب شادی و سرور است سه چیز است نماز در شب، افطار روزهدار، دیدار برادران صالح.»
4. سلامتی بدن و رضای خداوند و تمسک به اخلاق انبیاء.
- قال الصادق علیهالسلام عن امیرالمومنین علیهالسلام
- قال علی علیهالسلام، بحارالانوار جلد 87 صفحه 144
حضرت علی فرمودند: «برخاستن در شب موجب
قیامٌ اللیلِ، مَصحَةٌ للبدن = صحت برای بدن
و مَرضاةُ للرب عزوجل = خشنودی پروردگار عزوجل
وَ تَعرُّضٌ لِلرَّحمة = در معرض رحمت خداوند قرار گرفتن
وَ تَمسکٌ بِأَخلاقِ النَّبیینَ = تمسک به اخلاق پیامبران یافتن»
5. موجب جمال و زیبایی سیرت و صورت در دنیا میشود.
- قال رسول الله صلیاللهعلیهوالهوسلم، بحارالانوار جلد 87 صفحه 148
«مَن صَلیّٰ بِاللیلِ حَسُنَ وَجهُهُ بِالنَّهارِ.»
حضرت رسول اکرم صلیاللهعلیهوآلهوسلم فرمودند: «هر کس در شب نماز بخواند، در روز چهرهاش زیبا میگردد.»
6. ازدیاد ارزاق مادی و معنوی
- قال الصادق علیهالسلام، بحارالانوار جلد 87 صفحه 149
«صَلاةُ اللیلِ تَبیَّضُ الوَجه تُطیِّبُ الرِیح تَجلِبُ الرزق.»
امام صادق فرمودند: «نماز شب موجب روشنی چهره، خوشبویی بدن و جلب روزی میشود.»
- قال الصادق علیهالسلام، بحارالانوار جلد 87 صفحه 157
«کَذَبَ مَن زَعَم أَنَهُ یُصلِّی اللیلِ وَیجوعُ بِالنَّهارِ.» امام صادق فرمودند: «دروغ میگوید کسی که گمان میکند نماز شب میخواند در حالی که در روز گرسنه باشد.»
7. چراغ فروزان در قبر میباشد.
- قال رسول الله صلیاللهعلیهوآلهوسلم، بحارالانوار جلد 87 صفحه 160
«صَلاةُ اللیلِ سِراجٌ لصاحِبُها فی ظُلمَةِ القَبرِ.» حضرت رسول اکرم فرمودند: «نماز شب چراغی است که قبر را برای خوانندهٔ آن روشن میکند.»
8. آثار چشمگیر و شگفت انگیز دارد.
- قال الصادق علیه السلام، قال امیرالمؤمنین، قال رسول الله صلیاللهعلیهوآلهوسلم، بحارالانوار جلد 87 صفحه 161
«صَلاةُ اللیلِ مَرضاةُ الرَّبِ، وَحُبَّ الملائکَةِ، وَسُنَّةُ اْلاَنْبِياء، وَنُورُ الْمَعْرِفَةِ، وَ اَصْلُ الاِْيْمانِ، وَراحَةُ اْلاَبْدانِ، وَكِراهِيَةُ الشَّيْطانِ، وَسِلاحٌ عَلَى الاَْعْداءِ، وَ اِجابَةٌ لِلدُّعاءِ، وَقَبُولُ اْلاَعْمالِ، وَبَرَكَةٌ فى الرِّزْقِ، وَشفيعٌ بَيْنَ صاحِبُها وَبَيْنَ مَلَكُ الْمَوْتِ، وَ سِر اجٌ فى قَبْرِهِ وَ فِراشٌ تَحْتَ جَنْبِهِ، وَجَوابٌ مَعَ مُنْكَرٍ و َ نَكيرٍ، وَمُونِسٌ وَزائِرٌ فِى قَبْرِهِ اِلى يَوْمِ الْقِيامَةِ. فَإذا کانَ یومُ القیامَةِ کانَتِ الصَلاةُ ظِلّاً فوقِهِ، وَ تَاجا عَلى رَأْسِهِ وَ لِبَاساً عَلَى بَدَنِهِ وَ نُوراً يَسْعیٰ بَيْنَ يَدَيْهِ وَ سِتْراً بَيْنَهُ وَ بَيْنَ اَلنَّارِ وَ حُجَّةٌ عَلَى اَلصِّرَاطِ وَ مِفْتَاحاً لِلْجَنَّةِ لِأَنَّ اَلصَّلاَةَ تَكْبِيرٌ وَ تَحْمِيدٌ وَ تَسْبِيحٌ وَ تَمْجِيدٌ وَ تَقْدِيسٌ وَ تَعْظِيمٌ وَ قِرَاءَةٌ وَ دُعَاءٌ وَ إِنَّ أَفْضَلَ اَلْأَعْمَالِ كُلِّهَا اَلصَّلاَةُ لِوَقْتِهَا.»
حضرت امام صادق علیهالسلام از امیرالمؤمنین و ایشان از حضرت رسول اکرم صلیاللهعلیهوآلهوسلم نقل میفرمایند که: «نماز شب، موجب خشنودی و رضای پروردگار، و محبّت فرشتگان، و رسالت پیامبران، نور معرفت (در قلب) و ریشه ایمان (در باطن) آسایش بدن، ناراحتی شیطان و سلاحی برای دفع دشمنان، و مایهٔ اجابت دعا، و قبولی اعمال، و برکت در روزی، و شفیعی بین خواننده نماز شب و فرشته مرگ (به هنگام جان دادن) و نوری در قبر، و بستری نیکو در زیرش، و جواب نکیر و منکر در قبر و همدم (مناسب) در گورش تا قیامت میباشد.
وقتی قیامت برپا شود، نماز شب سایبانی برای او در بالای سرش و تاجی بر سرش و لباسی در بدنش و نوری که در مقابلش حرکت کند و سپری بین او و آتش و حُجتی برای مؤمن در برابر خداوند و سنگینی در ترازوی اعمال و مجوزی برای عبور از پل صراط و کلیدی برای بهشت است چرا که نماز، تکبیر و تحمید و تسبیح و تقدیس و تعظیم و قرائت و دعا میباشد که برترین اعمال خواندن نماز در وقت خود است.»
9. ایمنی از عذاب الهی و فشار قبر و عمر را طولانی میکند.
- قال الرضا علیهالسلام، بحارالانوار جلد 87 صفحه 161
«عَلَیکم بِصلاة اللیلِ فَما مِنْ عَبدٍ یِقُوُم آخِرَ اللَّیلِ فَیُصلّی ثَمانَ رَکَعاتٍ وَ رَکعَتی الشَّفعِ وَ رکعَتةَ الوَترِ، وَاستغفِرَ اللهِ فی قُنُوتِهِ سَبعینَ مَرّهً إلا أُجیرَ مِن عذابِ القَبر، وَ من عذابِ النارِ، و مُدَّ لَهُ فی عُمرِهِ، وَ وَسَّعَ علیه فی مَعیشَتِهِ»
امام رضا علیهالسلام فرمودند: «بر شما باد نماز شب؛ پس بندهای نیست که آخر شب بیدار شود و 8 رکعت نماز شب بخواند و دو رکعت نماز شفع و یک رکعت نماز وتر بخواند و در قنوت وتر هفتاد بار استغفار کند و خداوند او را از عذاب قبر و از عذاب آتش نجات میدهد و عمرش را طولانی میکند و در زندگی به او وسعت و گشایش میبخشد.»
10. داروی درمان اخلاق ناشایست انسان است.
- قال الرضا علیهالسلام، بحارالانوار جلد 87 صفحه 162
«عَلیکَ بِالصَّلاةِ فی اللیلِ، فَإِنَّ رسولَ الله أُوصی بها علیا فقالَ فی وَصیَّتِهِ علیکَ بِصلاةِ اللیلِ، قالَها ثَلاثاً وَ صلاةُ الَّیلِ تُزیدُ فی الرزقِ و بَهاءُ الوَجهِ ، وَ تُحَسِّنُ الخَلْقِ»
حضرت امام رضا علیهالسلام فرمودند: «نماز شب را بر خود لازم بدانید چرا که پیامبر صلیاللهعلیهوآلهوسلم حضرت علی علیهالسلام را به آن سفارش فرمودند که پیامبر این سفارش را سه بار تکرار کردند که نماز شب موجب افزایش روزی و نورانیّت چهره و نیکو شدن اخلاق میگردد.»
11. غضب الهی را خاموش میکند.
- قال رسول الله صلیاللهعلیهوآلهوسلم، بحارالانوار جلد 87 صفحه 137
«إنَّ اللهَ تبارکَ وَ تعالی إذا رَأی أَهلَ قَریةٍ قَدْ أَسرَفُوا فِی المَعاصی، وَ فیها ثَلاثَةُ مِنَ المؤمنینَ ، ناداهُم جَلَّ جَلالُهُ وَ تَقَدَّسَتْ أَسماؤهُ: یا أَهلَ مَعصیتی! لَولا مَنْ فیکُمْ مِنَ المؤمنینَ المُتَحابیّنَ بِجَلالی ، العامرینَ بِصَلاتِهِمْ اَرضی، و مَساجدی و وَ المُستغفرینَ بِالأَسحارِ خَوفاً مِنّی، لَاَنزلْتُ بِکُمْ عذابی. ثُمَ لا ٱبالی»
حضرت رسول اکرم صلیاللهعلیهوآلهوسلم فرمودند: «هرگاه خداوند متعال به ساکنان شهری که معصیت و گناه را از حد گذراندهاند و در میان آنان فقط سه گروه از مؤمنین باشد بنگرد، آنان را مورد خطاب قرار دهد، که ای بندگان گنهکارِ من، اگر در میان شما نبودند این مؤمنانی که دوستداران جلالِ من هستند و زمین و مساجد مرا به نمازشان آباد میکنند و سحرگاهان از خوف من استغفار مینمایند، حتماً عذاب خود را بر شما نازل میکردم و هیچ تفاوتی هم برای من نمیکرد.»
12. وسیلهای الهی برای اداءِ دین و رفع غمهاست.
- قال الصادق علیهالسلام، بحارالانوار جلد 87 صفحه 153
«صَلاةُ اللَّیلِ تُحَسِّنُ الوَجهَ وَتُحَسِّنُ الخُلْقَ، وَ تُطَیِّبُ الرّیحَ، وَ تُدِرُ الرزقَ، وَ تَقضِي الدَّینَ، وَ تَذْهَبُ بِالْهَمَّ وَ تَجلو البَصَرَ»
حضرت امام صادق علیهالسلام فرمودند: «نماز شب موجب زیبایی سیما و نیکویی اخلاق و خوشبویی بدن و فراوانی روزی، و مایهٔ اداءِ قرض و موجب از بین رفتن غم و حزن و باعث تقویت نور چشم است.»
13. وقوف در محشر را کوتاه میکند.
- قال الرضا علیهالسلام، بحارالانوار جلد 87 صفحه 154
«حافِظوا عَلي الصَلاةِ اللَّيل، فَاِنَّها حُرمَةُ الرَّبِ، تُدِرُّ الرزقَ وَ تُحَسِّنُ الوَجْهَ وَ تُضَمِنُ الرّزقَ النهارِ وَ طَوَّلوا الوقوفَ في الوِترِ؛ فَإنَّهُ رُوِيَ مَنْ طَوَّلَ الوقوفَ في الوِترِ، قَلَّ وُقُوفَهُ يومَ القيامة»
حضرت امام رضا علیه السلام فرمودند: «بر خواندن نماز شب محافظت کنید که نماز شب حرمت خدا، و بارش رزق، زیبا کننده چهره و سیما، و ضمانتکننده روزی روز است، نماز وتر خود را طولانی کنید چرا که روایت است هر کس ایستادن در نماز وتر را طول دهد، وقوفش در قیامت کوتاه است.»
14. موجب پرواز با اسبهای بالدار در بهشت میشود.
قال رسول الله صلیاللهعلیهوآلهوسلم، بحارالانوار جلد 87 صفحه 157
«اِنَّ فِي الجَنَّهِ شَجَرةُ تَخرُجُ مِن أَصلِها خَيلٌ بلقٌ، لا تَروثَ وَ لا تَبولَ، مُسَرَّجَةٌ مَلجَمةٌ، لَجَمَها الذَّهب و سُروجُها الدُّرِ و الياقوتِ، فَيَستوي عليها أهلَ عِلّيينَ، فَيَمرّونَ علي مَن أسفَلَ مِنهُم، فَيقولُ أهلُ الجَنَّةِ رَبَّنا بِمَ بَلَغتَ بِعِبادکَ هذهِ الکَرامَهِ، فَيُقالَ لَهُم کانوا يَقومونُ الليلَ و کُنتُم تَنامونَ، و کانوا یُصومونَ النَهارَ و کُنتم تَأکُلونَ و کانوا يَتَصَدَّقونَ و کّنتم تَبخَلون، و کانوا يُجاهِدونَ و کُنتم تُجنِبونَ»
حضرت امیرالمؤمنین علیهالسلام از پیامبر صلیاللهعلیهوآلهوسلم نقل میفرماید که: «در بهشت درختی هست که از تنهٔ آن اسبهای ابلق (دست و پای سفید و سیاه) که نه مدفوع دارند و نه ادرار خارج میشوند. در حالیکه با لجام و زین آمادهاند، افسارشان از طلا و زین آنها از مروارید و یاقوت میباشد. اهل علّیین بر آنها سوار میشوند و از روی کسانی که پایینتر از آنها هستند عبور میکنند. بهشتیان میگویند ای پروردگار! این بندگان خود را به چه سبب به این کرامت رساندهای؟ خداوند میفرماید اینان شبها را به عبادت سپری میکردند و شما میخوابیدید و روزها را روزه میگرفتند و شما میخوردید و صدقه میدادند و شما بخل میورزیدید، با دشمنان خدا جهاد میکردند و شما از جهاد میترسیدید.
- نماز شب در سیرهٔ اولیاء الهی:
1. نماز شب حضرت زینب سلاماللهعلیها
- بنا بر درخواست امام حسین علیهالسلام از آن حضرت در وداع آخر
«یا ٱختاهُ، لا تَنسینِی فِی نَافِلَة اللَّیل»؛ یعنی خواهرم مرا در نماز شب خودت فراموش نکن.
- بنا بر نماز نشسته شب یازدهم
- بنا بر عدم فوت نماز شب آن حضرت در تمام مدت اسارت
2. نماز غلامِ مستجابالدعوه امام سجاد علیهالسلام
- رجوع به منتهیالآمال در زندگی امام سجاد علیهالسلام
3. نماز شب مرحوم مقدس اردبیلی با امتحانات الهی
4. روزه 40 روزه شهید ثانی برای قضاء شدن یک شب نماز شب
5. سفارش رجالالغیب به حکیم هیدجی
- رجوع به معاد شناسی، جلد 1 صفحه 105
6. نماز شب مرحوم شیخ حسنعلی نخودکی
- رجوع به نشان از بینشانها، جلد 1
7. عارف شدن سهل شوشتری در اثر نماز شب دایی خود در هفت سالگی
- در 7 سالگی برای دستشویی از خواب برمیخیزد و با نماز شب به مراتب عالی میرسد.
8. سفارشات اکید مرحوم آقای قاضی برای سالکین الی الله
- در سفارشات رجبیّه ایشان مذکور است:
و اما در مورد نافله شب بخصوص باید بدانید که انجام دادن آن در نظر مؤمنین و سالکان حضرت معبود از واجبات است و هیچ چارهای جز انجام آن نیست و تعجب است از کسانی که قصد رسیدن به مرتبهای از مراتب کمال را داشته ولی به قیام شب و انجام نوافل آن توجهی ندارند و ما هیچگاه ندیده و نشنیدهایم که اَحدی به یک مرحله و مرتبهای از کمال راه یافته باشد مگر بواسطه برپاداری نماز شب.
9. مرحوم رهبر فقید انقلاب
- اهتمام جدی به آن داشتند.
10. نماز شب مرحوم استاد شهید مطهری
- یکی از عوامل کمال ایشان است.
11. مرحوم سید هاشم حداد و نماز شب ایشان
- رجوع به روح مجرد، صفحات 523 و 524 و 557
12. صافی آسمان اصفهان به واسطه نماز شب دختران آنجا
- رجوع به روح مجرد، صفحات 297 و 298
13. جلوههای ربوبی در نماز شبهای حافظ
دوش وقت سحر از غصه نجاتم دادند
واندر آن ظلمت شب آب حیاتم دادند
14. سیره و روش مرحوم علامه روحی فداه
- رجوع به نور مجرد، جلد 2، صفحات 666 و 667
- باید دانست که ترک نماز شب موجب ابطال اربعین سالک است.
- نباید آن را بدون هیچ عذری ترک کرد.
- سالک غبار غفلت روزانه را باید با نماز شب از بین ببرد.
-نماز شب جایگزین ندارد.
+ شرایط نماز شب:
- راهها و روشهای بیدار شدن برای نماز شب به اجمال
1.خواندن آیه آخر سوره کهف به هنگام خواب در رختخواب
«قُلْ إِنَّما أَنَا بَشَرٌ مِثْلُكُمْ یُوحى إِلَیَّ أَنَّما إِلهُكُمْ إِلهٌ واحِدٌ فَمَنْ كانَ یَرْجُوا لِقاءَ رَبِّهِ فَلْیَعْمَلْ عَمَلاً صالِحاً وَ لا یُشْرِكْ بِعِبادَةِ رَبِّهِ أَحَدا»
2. اذکار قبل از خواب:
- أعوذ بِاللهِ مِنَ الشیطان الرحیم
- حمد + 3 توحید+ 1 کافرون + 1 فلق + 1 ناس
- آیةالکرسی
- قرائت 4 آیه آخر سوره مبارکه حشر
- قرائت آیات 18 و 19 سوره مبارکه آل عمران
- تسبیح حضرت زهرا برعکس (یعنی 33 بار سبحان الله + 33 بار الحمدلله + 34 بار الله اکبر + لا اله الا الله)
3. کم خوردن شام و عدم خوردن سرخ کردنیها
4. خوردن طعام حلال و مخمس و غیر شبههناک در زندگی
5. همت جدی برای بیدار شدن با زود خوابیدن، توفیق طلبیدن از خداوند و مشارطه
6. ساعت زنگدار و یا سفارش کردن دیگران بر بیدار کردن انسان برای نماز شب
7. مراقبه جدی در روز
8. خوابیدن با آداب لازم مثل با وضو، رو به قبله و...
9. به هنگام بیدار شدن در رختخواب بخواند
«الحَمدُلله الَّذی أحیانی بَعدَ ما أماتَنی وَ الیهِ النُّشور»؛ یعنی سپاس و ستایش مخصوص خداوندی است که مرا زنده میکند پس از آنکه میمیراند و بازگشتم به سوی اوست.
- شایسته است این ذکر در سجده بوده و سه بار تکرار شود.
10. تخلیه بدن و مسواک
11. پس از بیدار شدن خوردن نوشیدنی یا چیزی که رفع کسالت برای انجام نماز شب کند.
- مرحوم سید هاشم حداد دوغ مینوشیدند.
12. 8 رکعت نماز شب
13. 2 رکعت نماز شفع
14. 1 رکعت نماز وتر
که جمعاً 11 رکعت می شود.
+ کیفیت نماز شب:
1. وقت نماز شب
- از نیمه شب تا اذان صبح قابل اداء است.
- بهترین وقت آن ثلث سوم شب است.
- اگر 6 رکعت آن قبل از اذان صبح اداء شود، بقیه آن را می توان تا نماز صبح ادامه داد و نماز صبح را پس از اتمام آن اداء نمود.
- در صورت عدم انجام به موقع، می توان تا اذان ظهر همان روز آن را قضاء کرد.
2- کیفیت اداء نماز شب
- نماز شب 11 رکعت می باشد که به شرح زیر است:
الف) 8 رکعت ، به صورت 4 نماز دو رکعتی به نیت نماز شب که میتوان نشسته نیز انجام داد.
- به طور اجمال: مانند نماز صبح
- به طور کامل: در دو رکعت اول، در هر رکعت حمد + 30 مرتبه توحید و در 6 رکعت بعدی، بعد از حمد، یا سورهای بلند یا مقداری از قرآن (از روی قرآن) قرائت شود.
ب) نماز شفع که 2 رکعت است
- رکعت اول حمد + توحید + ناس
- رکعت دوم حمد + توحید + فلق
- در قنوت آن میتوان دعای کمیل، مناجات شعبانیه و یا یکی از مناجات خمسه عشر و... را قرائت نمود.
ج) نماز وتر که یک رکعت است
- حمد + سه مرتبه توحید + یک فلق + یک ناس
- قنوت نماز وتر:
1. صلوات محمدی
2. صلوات فاطمی
3. اللهمَّ کُن لِوَلیَّکَ الحُجّةِ بنِ الحَسَن... تا آخر
4. دعای فرج (اِلهی عَظُمَ البَلا...)
5. به طور کامل: أللهمَّ اغفر وَ ارحَم لِ... ( اسامی اموات مورد نظر) که مستحب است نام چهل مومن را ذکر نمود.
- به طور اجمال: اللهمَّ اغفِر لِلمُؤمِنینَ وَ المُؤمِناتِ المُسلِمینَ والمُسلِمات.
6. رَبِّ اغفِرلی وَ لِوالِدَیَّ و ارحَمهُما کَما رَبَّیانی صَغیراً، اِجزِهِما بِالإحسانِ اِحساناً وَ بِالسَّیِئاتِ غُفراناً، اِنَّکَ أنتَ عَلی کُلِّ شَیءٍ قَدیر.
7. اللهمَّ احفَظ وَ ارحَم وَ اغفِر وَ انصُر وَ أیِّد اَولادی وَ اَخَوانی وَ اَخَواتی وَ اَهلَ بَیتی وَ اَحَبّانی وَ ذَوِی الحُقوقی وَ مَن وَصّانی بِالدُّعا، اللهمَّ وَفِّقهُم لِما تُحِبُّ وَ تَرضی وَ اجْعَلْ عَواقِبَ اُمورَهُم خیراً وأدِّ دُیُونَهُم وَ اشْفِ مَرضاهُم و اغْفِر مَوتاهُم وَ وَسِّع مَعیشَتَهُم، وَ زِد توفیقاتَهم، وَ اَصلِح اُمُورَهُم، وَ اقضِ حَوائِجَهُم.
- اگر به طور مفصل باشد لازم است که در ادامه این دعا گفته شود سِیَّما (یعنی به ویژه اسم افراد زنده مورد نظر ذکر شود)
8. به طور کامل: 300 تا 1000 بار اَلعَفو
- به طور اجمال: 7 بار و یا یک نَفَس
9. به طور کامل: 70 تا 100 بار اُستَغفِرُ اللهَ رَبّی وَ اُتُوبُ اِلَیه
- به طور اجمال: 7 بار و یا یک نَفَس
10. هفت بار هذا مَقامُ العائِذِ بِکَ مِنَ النّار
11. به تعداد دلخواه: رَبَّ اغفِر وَ ارحَم وَ تَجاوَز عَمّا تَعلَمُ إنَّکَ أنتَ العَلیُّ الأَعظَم
12. یک یا چند فقره از مناجات خمس عشر حضرت امام سجاد علیهالسلام با توجه به معنی
13. دعا برای افراد مورد نظر که به طور فارسی هم اشکال ندارد.
14. در صورت وجود وقت، صلوات محمدی یا صلوات فاطمی به تعداد دلخواه