1. وَ اللَّهِ لَوْ عَلِمَ أَبُو ذَرٍّ مَا فِي قَلْبِ سَلْمَانَ لَقَتَلَهُ وَ لَقَدْ آخَى رَسُولُ اللَّهِ ص بَيْنَهُمَا.

(کافی ج1 ص401)

به خدا سوگند اگر ابوذر آنچه را در قلب سلمان بود می دانست او را می کشت با آنکه رسول خدا صل الله علیه و آله میان آن دو عهدِ برادری برقرار کرده بود.

____________________________________________________________________

2. اللَّهُمَّ ارْزُقْنِي التَّجَافِيَ عَنْ دَارِ الْغُرُورِ وَ الْإِنَابَةَ إِلَى دَارِ الْخُلُودِ وَ الاِسْتِعْدَادَ لِلْمَوْتِ قَبْلَ نزوله.

(اقبال الاعمال ج1 ص402)

خداوندا دوری گزیدن از سرای فریب و تکبر و بازگشتن به سرای جاویدان و اماده بودن برای مرگ قبل آمدنش را روزیِ ما فرما.

____________________________________________________________________

3. مُجالَسَةُ الصّالِحينَ داعِيَةٌ إلَى الصَّلاحِ.

(کافی ج1 ص20)

همنشینی و رفاقت با صالحان انسان را به صلاح و نیکی می رساند.

____________________________________________________________________

4. إِذَا جَمَعَ اَللَّهُ اَلْأَوَّلِينَ وَ اَلْآخِرِينَ قَامَ مُنَادٍ يُنَادِي بِصَوْتٍ يَسْمَعُ اَلنَّاسُ فَيَقُولُ أَيْنَ اَلْمُتَحَابُّونَ فِي اَللَّهِ قَالَ فَيَقُومُ عُنُقٌ مِنَ اَلنَّاسِ فَيُقَالُ لَهُمُ اِذْهَبُوا إِلَى اَلْجَنَّةِ بِغَيْرِ حِسَابٍ قَالَ فَتَلَقَّاهُمُ اَلْمَلاَئِكَةُ فَيَقُولُونَ إِلَى أَيْنَ فَيَقُولُونَ إِلَى اَلْجَنَّةِ بِغَيْرِ حِسَابٍ قَالَ فَيَقُولُونَ أَيُّ حِزْبٍ أَنْتُمْ مِنَ اَلنَّاسِ فَيَقُولُونَ نَحْنُ اَلْمُتَحَابُّونَ فِي اَللَّهِ قَالُوا وَ أَيُّ شَيْءٍ كَانَتْ أَعْمَالُكُمْ قَالُوا كُنَّا نُحِبُّ فِي اَللَّهِ وَ نُبْغِضُ فِي اَللَّهِ قَالَ فَيَقُولُونَ «نِعْمَ أَجْرُ اَلْعٰامِلِينَ».

(المحاسن برقی، ج1 ص264، بحارالانوار ج66 ص245)

حضرت امام سجاد علیه السلام فرمودند:"هنگامی که خداوند تمام خلایق را از اولین تا آخرین (در محشر) جمع می کنند، یک منادی می ایستد و با صدایی که همه مردم بشنوند ندا می دهد: رفقای فی الله کجا هستند؟ پس گروهی از مردم بر میخیزند؛ به آنها گفته می شود: بدون حساب راهی بهشت شوید. پس وقتی فرشتگان به آن ها می رسند می پرسند: به کجا (می روید)؟ آنها می گویند: بدون حساب به بهشت (می رویم). فرشتگان می پرسند: شما کدام گروه از مردم هستید؟ آن ها می گویند: ما رفقای فی الله هستیم. فرشتگان می پرسند: و اعمال شما چه بوده؟ آن ها می گویند: ما در راه خدا دوستی مر کردیم و در رااه خدا دشمنی می ورزیدیم. پس فرشتگان می گویند: پاداش اهل عمل چه نیکو و خوب است.

____________________________________________________________________

5. خَيْرُ مَفَاتِيحِ اَلْأُمُورِ اَلصِّدْقُ، وَ خَيْرُ خَوَاتِيمِهَا اَلْوَفَاءُ.

(اعلام الدین فی صفات المومنین ص 300 - بحارالانوار ج 75 ص 161)

بهترین سرآغاز کارها صداقت و بهترین سرانجام آن ها وفاداری است.

____________________________________________________________________

6. إِنَّ للعبّاس عندَاللهِ مَنزِلَةً یَغبِطُهُ بِها جَمیعُ الشُهداء یَومَ القِیامَة.

("الامالی" صدوق، ص463)

همانا حضرت عباس علیه السلام نزد خداوند تبارک وتعالی جایگاهی دارد که همه شهیدان در روز قیامت به آن غبطه می خورند.

____________________________________________________________________

7. احفَظْ علَیكَ لسانَكَ تَمْلِكْ بهِ إخوانَكَ.

("الاحتجاج" طبرسی، ج2 ص320 - "بحارالانوار" ج71 ص156)

زبانت را حفظ کن تا بواسطه آن، برادران و دوستانت را نگه داری.

____________________________________________________________________

8. مَن كَفَّ عَن اَعراضِ المُسلِمينَ اَقالَ اللهُ تَعالی عَثرتَهُ يَومَ القِيامة.

("بحارالانوار" ج 72 ص 256)

هر کس که از ریختن آبروی مسلمانان دوری کند خداوند متعال در روز قیامت از لغزش (خطاهای) او در می گذرد.

____________________________________________________________________

9. الرِّضا بِمَكْرُوهِ الْقَضاءِ اَرْفَعُ دَرَجـاتِ الْيَقينِ.

("تحف العقول" ص 278)

رضا به قضای ناخوشایند از بالاترین مراتب یقین است.

____________________________________________________________________

10. وَأمـّا حَقُّ الصَّاحِب فَأَنْ تَصْحَبَهُ بالفَضلِ مَا وَجَدْتَ إلَيهِ سَبيلاً, وإلا فَلا أَقَلَّ مِنَ الإنصافِ، وَأَنْ تُكْرِمَهُ كَمَا يـُكْرِمُكَ، وَتـحْفَظَهُ كَمَا يـَحْفَظُكَ، ولا يَسْبقَكَ فِيمَــا بَينَكَ وبَينَهُ إلَى مـَكْرَمَةٍ، فَـإنْ سَبَقَكَ كَافَـــأتَهُ, ولا تُقَصِّرَ بهِ عَمَّا يَسْتَحِقُّ مِنَ الْمَوَدَّةِ, تُلْزِمُ نفْسَكَ نصِيحَتَهُ, وَحِيَاطَتَهُ, وَمُعَاضَدتَهُ عَلَى طَـــــاعَةِ رَبهِ, وَمَعُونتَهُ عَلَى نَفْسِهِ فِيمَا لا يَهُمُّ بهِ مِنْ مَعْصِيةِ رَبهِ، ثُمَّ تَكُونُ عَلَيْهِ رَحْمَةً ولا تَكُونُ عَلَيهِ عَذَاباً, ولا قُوَّةَ إلا بالله.

("تحف العقول" صفحات 266 و 267)

و اما حق همنشین و رفیق این است که تا جایی که برایت امکان دارد با فضل و بزرگواری با او مصاحبت کنی و اگر نتواتستی لا اقل جانب انصاف را داشته باشی و همان گونه که او  تو را گرامی می دارد تو نیز او را گرامی بداری و همان گونه که او از تو محافظت می کند. تو نیز از او محافظت کنی، و سعی کنی که او در بزرگواری و کرامت از تو سبقت نگیرد ولی اگر از تو سبقت گرفت [به بهترین وجه] آن را جبران کنی، و تا آنجا که شایسته رفاقت است در دوستی با او کوتاهی نکنی، همیشه خودت را ملزم بدانی که ناصح و خیرخواهِ او و نگه دارِ او و یاری دهنده او باشی در اطاعت از پروردگارش، و کمک دهنده او باشی تا بر نفسش غلبه کند و قصد نافرمانیِ پروردگارش را نکند، سپس مایه رحمت برای او باشی و مایه عذاب و زحمت او نباشی؛ و هیچ قدرت و نیرویی جز از ناحیه خداوند وجود ندارد. 

____________________________________________________________________

11. وَأمـّا حَقُّ الصَّاحِب فَأَنْ تَصْحَبَهُ بالفَضلِ مَا وَجَدْتَ إلَيهِ سَبيلاً.

("تحف العقول" ص 266)

حق همنشین و رفیق این است که تا جایی که برایت امکان دارد با فضل و بزرگواری با او مصاحبت و رفاقت کنی.

____________________________________________________________________

12. إذا كانَ يَومُ القِيامَةِ جَمَعَ اللّه ُ تبارَكَ و تعالَى الأوَّلينَ و الآخِرينَ في صَعيدٍ واحِدٍ، ثُمّ يُنادِي مُنادٍ: أينَ أهلُ الفَضلِ؟ قالَ: فَيَقومُ عُنُقٌ مِن الناسِ ، فَتَلقّاهُم المَلائكةُ فيَقولونَ: و ما كانَ فَضلُكُم؟ فيَقولونَ: كنّا نَصِلُ مَن قَطَعَنا، و نُعطِي مَن حَرَمَنا، و نَعفُو عَمَّن ظَلَمَنا، فيقالُ لَهُم: صَدَقتُم، ادخُلُوا الجَنَّةَ.

("کافی" ج2 صفحات 107 و 108)

وقتی قیامت برپا می شود، خداوند تبارک و تعالی همه انسانها را از اولین تا آخرین، در یک سرزمین جمع می کند. سپس یک منادی ندا می دهد: اهل فضل کجا هستند؟ پس گروهی از مردم برمی خیزند؛ هنگامی که فرشتگان به آن ها می رسند می پرسند: و فضلِ شما چه بوده است؟ آن ها می گویند: ما با کسی که با ما قطع رابطه کرده بود پیوند برقرار کردیم و به کسی که ما را [از عطایا] محروم کرده بود بخشش کردیم و از کسی که به ما ستم کرده بود گذشتیم. پس به آن ها گفته می شود: راست می گویید، داخل بهشت شوید.

____________________________________________________________________

13. وَ إِلاَّ فَلاَ أَقَلَّ مِنَ اَلْإِنْصَافِ وَ أَنْ تُكْرِمَهُ كَمَا يُكْرِمُكَ.

(رساله الحقوق در ادامه حقوق رفاقتِ فی الله)

و لا اقل انصلف را [در ارتباط با رفیقت] مراعات کن، و باید همان گونه که رفیقت تو را گرامی می دارد تو نیز او را گرامی بداری.

____________________________________________________________________

14. وَ تَحفَظَهُ کَما یَحفَظُکَ ...

(رساله الحقوق در ادامه حقوق رفاقتِ فی الله)
و باید همان گونه که رفیقت از تو محافظت می کند تو نیز از او محافظت کنی.

____________________________________________________________________

15. وَ لا یَسبِقَکَ فیما بَینَکَ وَبَینَهُ إِلی مَکرُمَه فَإِن سَبَقَکَ کافَأتَهُ وَ لا تُقَصَرَ بِهِ عَما یَستَحِقُ مِنَ المَوَدَهِ ...

(رساله الحقوق)

و باید سعی کنی که رفیقت در بزرگواری و کرامت از تو سبقت نگیرد، ولی اگر از تو سبقت گرفت [به بهترین وجه] آن را جبران کنی، و تا آنجا که شایسته رفاقت است در دوستی با او کوتاهی نکنی.

____________________________________________________________________

16. تُلزِمُ نَفسَکَ نَصیحَتَهُ.

(رساله الحقوق)

باید همیشه خودت را ملزم بدانی که ناصح و خیر خواهِ رفیقت باشی.

____________________________________________________________________

17. وَ حَیاطَتُهُ وَ مُعاضَدَتَهُ عَلی طاعَه رَبِّهِ.

(رساله الحقوق)

و باید نگه دار و یاری دهنده رفیقت در اطاعت از پروردگارش باشی.

____________________________________________________________________

18. وَ مَعُو نَتهُ عَلی نَفًسِهِ فیما لا یَهُمُّ بِهِ مِنً مَعصیَهِ رَبَّهِ ...

(رساله الحقوق)

و باید کمک دهنده رفیقت باشی تا بر نفسش غلبه کند و قصد نافرمانیِ پروردگارش را نکند. 

____________________________________________________________________

19. ثُمَّ تَکُونُ عَلَیهِ رَحًمَه وَ لا تَکُونُ عَلَیهِ عَذابا ، وَ لا قُوَّهَ إِلّا بِاللهِ.

(رساله الحقوق)

سپس باید مایه رحمت برای رفیقت باشی و مایه عذاب و زحمتِ او نباشی.

____________________________________________________________________

20. لَوْ شَتَمَني رَجُلٌ في هذِهِ الاُْذُنِ، وَ أَوْمي إلي الْيُمْني، وَ اعْتَذَرَ لي في الاُْخْري لَقَبِلْتُ ذلِكَ مِنْهُ، وَ ذلِكَ أَنَّ أَميرَ الْمُؤْمِنينَ - عليه السلام - حَدَّثَني أَنَّهُ سَمِعَ جَدّي رَسُولَ اللهِ (صلي الله عليه وآله)يَقُولُ: لا يَرِدُ الْحَوْضَ مَنْ لَمْ يَقْبَلِ الْعُذرَ مِنْ مُحِقٍّ أَوْ مُبْطِل.

(ملحقات "احقاق الحق" ج 11 ص 431)

حضرت امام سجاد علیه السلام نقل فرموده اند که حضرت امام حسین علیه السلام فرمودند: اگر مردی در این گوش (به گوشِ سمت راست خود اشاره فرمود) به من دشنام دهد و در [گوش] دیگر از من عذر بخواهد قطعاً عذرش را می پذیرم، و این بدان خاطر است که امیرالمونین علی بن ابی طالب علیه السلام برایم نقل کرده که از جدم رسول خدا صلی الله علیه و آله شنیده است که فرمود: بر حضو [کوثر] وارد نمی شود هرکس که عذر را نپذیرد، چه آن موجهباشد چه ناموجه.

____________________________________________________________________

21. وَ أَمَّا حَقُّ ذِی الْمَعْرُوفِ عَلَیْکَ فَأَنْ تَشْکُرَهُ وَ تَذْکُرَ مَعْرُوفَهُ وَ تَنشُرَ لَهُ الْمَقَالَهَ الْحَسَنَهَ وَ تُخْلِصَ لَهُ الدُّعَاءَ فِیمَا بَیْنَکَ وَ بَیْنَ اللَّهِ سُبحانَهُ ، فَإِذَا  إذا فَعَلْتَ ذَلِکَ کُنْتَ قَدْ شَکَرْتَهُ سِرّاً وَ عَلَانِیَهً ثُمَّ إِنْ أَمکَنَ مُکَافَاتِهِ بِالفِعلِ کافَأتَهُ وَ إلّا کُنتَ مُرصِدا لَهُ مُوَ طِّنا نَفسَکَ عَلَیها.

("تحف العقول" ص 265)

و اما حق کسی که به تو نیکی کرده آن است که سپاسگذار او باشی و نیکیِ او را به یادآوری و سخنان پسندیده درباره او منتشر کنی و به هنگام ارتباط با خداوندِ سبحان ، او را خالصانه دعا کنی ، پس اگر چنین کردی در نهان و آشکار از او تشکر کرده ای ، سپس اگر امکان عملیِ جبران نیکیِ او وجود داشت آن را جبران کنی وگرنه منتظر فرصت باشی و خودت را برای جبرانِ آن آماده سازی.

____________________________________________________________________

22. يَقُولُ اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى لِعَبْدٍ مِنْ عَبِيدِهِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ: أَ شَكَرْتَ فُلَاناً؟ فَيَقُولُ: بَلْ شَكَرْتُكَ يَا رَبِّ. فَيَقُولُ: لَمْ تَشْكُرْنِي إِذْ لَمْ‏ تَشْكُرْهُ‏. ثُمَّ قَالَ علیه السلام: أَشْكَرُكُمْ لِلَّهِ أَشْكَرُكُمْ لِلنَّاسِ.

("کافی" ج2 ص 99)

خداوند تبارک و تعالی در روز قیامت به بنده ای از بندگانش می فرماید: آیا از فلان شخص سپاسگذاری کردی؟ بنده عرض می کند: پروردگارا، من شُکر تو را به جا آوردم. پس خداوند می فرماید: چون از او سپاسگذاری نکردی، شُکر مرا هم به جا نیاوردی.

____________________________________________________________________

23. طَلَبُ الْحَوائِجِ إلی النّاسِ مَذَلَّةٌ لِلْحَیاةِ وَ مَذْهَبَةٌ لِلْحَیاء، وَ اسْتِخْفافٌ بِالْوَقارِ وَ هُوَ الْفَقْرُ ‏الْحاضِرِ، وَ قِلَّةُ طَلَبِ الْحَوائِجِ مِنَ النّاسِ هُوَ الْغِنَی الْحاضِر.

("تحف العقول" ص 279)

درخواست کردن از مردم موجب خواری در زندگی و از بین رفتن شرم وحیا و کم شدن وقار و شُکوه می شود و همان فقرِ آشکار است، و کمتر درخواست کردن از مردم همان بی نیازیِ آشکار است.

____________________________________________________________________