1. إِنَّ شِیعَتُنَا مَنْ شَیَّعَنَا وَ اتَّبَعَ آثَارَنَا وَ اقْتَدَی بِأَعْمَالِنَا.
(" تفسیر منسوب به امام حسن عسکری علیه السلام " ص 307- " بحارالانوار " ج 65 ص 154)
همانا شیعه ما کسی است که از ما پیروی کند و پا جای پای ما بگذارد و به اعمال ما اقتدا کند.
____________________________________________________________________
2. وَ یُسابِقَ مَن فَوقَه فی طَلَبِ البِرَ.
(" تحف العقول" ص 28)
[ خردمند کسی است که ] در به دست آوردن نیکی از بالا دستِ خود سبقت بگیرد.
____________________________________________________________________
3. إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ مِنَ الْخَيْرِ مَا يُعَجَّلُ.
(" کافی " ج 2ص142)
همانا خداوند کار نیکی را که زود انجام شود دوست دارد.
____________________________________________________________________
4. ما من رجلين يصطحبان، إلا والله مسائل كل واحد منهما عن الاخر، كيف كان صحبته إياه.
("مستدرک الوسائل" ج8 ص317)
هیچ دو نفری نیستند که با هم رفاقت و دوستی کنند مگر آنکه خداوند ار هرکدام از آن دو در باره دیگیری بازخواست خواهد کرد که چگونه با او رفاقت داشته است.
____________________________________________________________________
5. لِلْمُسْلِمِ عَلَى أَخِيهِ ثَلاَثُونَ حَقّاً لاَ بَرَاءَةَ لَهُ مِنْهَا إِلاَّ بِالْأَدَاءِ أَوِ اَلْعَفْوِ يَغْفِرُ زَلَّتَهُ وَ يَرْحَمُ عَبْرَتَهُ وَ يَسْتُرُ عَوْرَتَهُ وَ يُقِيلُ عَثْرَتَهُ وَ يَقْبَلُ مَعْذِرَتَهُ وَ يَرُدُّ غِيبَتَهُ وَ يُدِيمُ نَصِيحَتَهُ وَ يَحْفَظُ خُلَّتَهُ وَ يَرْعَى ذِمَّتَهُ وَ يَعُودُ مَرْضَتَهُ وَ يَشْهَدُ مَيْتَتَهُ وَ يُجِيبُ دَعْوَتَهُ وَ يَقْبَلُ هَدِيَّتَهُ وَ يُكَافِئُ صِلَتَهُ وَ يَشْكُرُ نِعْمَتَهُ وَ يُحْسِنُ نُصْرَتَهُ وَ يَحْفَظُ حَلِيلَتَهُ وَ يَقْضِي حَاجَتَهُ وَ يَشْفَعُ مَسْأَلَتَهُ وَ يُسَمِّتُ عَطْسَتَهُ وَ يُرْشِدُ ضَالَّتَهُ وَ يَرُدُّ سَلاَمَهُ وَ يُطَيِّبُ كَلاَمَهُ وَ يُبِرُّ إِنْعَامَهُ وَ يُصَدِّقُ أَقْسَامَهُ وَ يُوَالِي وَلِيَّهُ (وَ لاَ يُعَادِ) وَ يَنْصُرُهُ ظَالِماً وَ مَظْلُوماً فَأَمَّا نُصْرَتُهُ ظَالِماً فَيَرُدُّهُ عَنْ ظُلْمِهِ وَ أَمَّا نُصْرَتُهُ مَظْلُوماً فَيُعِينُهُ عَلَى أَخْذِ حَقِّهِ وَ لاَ يُسْلِمُهُ وَ لاَ يَخْذُلُهُ وَ يُحِبُّ لَهُ مِنَ اَلْخَيْرِ مَا يُحِبُّ لِنَفْسِهِ وَ يَكْرَهُ لَهُ مِنَ اَلشَّرِّ مَا يَكْرَهُ لِنَفْسِهِ ثُمَّ قَالَ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ سَمِعْتُ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ يَقُولُ إِنَّ أَحَدَكُمْ لَيَدَعُ مِنْ حُقُوقِ أَخِيهِ شَيْئاً فَيُطَالِبُهُ بِهِ يَوْمَ اَلْقِيَامَةِ فَيُقْضَى لَهُ وَ عَلَيْهِ.
("وسائل الشیعه" ج12 ص212 - "کنز الفواد" کراجکی، ج1 ص306 - "بحارالانوار" ج71 ص236)
حضرت امام علی علیه السلام نقل فرموده اند که حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: مسلمان بر عهده برادر و رفیقش سی حق دارد که این حقوق از عهده او برداشته نمی شود مگر آن که آنها را به جا آورد یا [توسط صاحب حق] بخشیده شوند: از خطای او (رفیقش) بگذرد، و به اشک او رحم کند، و عیب او را بپوشاند، و لغزش او را نادیده بگیرد، و عذر اور ا بپذیرد، و از غیبت او [در نبودنش] جلوگیری کند، و همواره خیرخواه او باشد، و دوستی و رفاقت او را حفظ کند، و عهد و پیمان او را رعایت کند، و در موقع بیماری به عیادت او برود، و در تشییع جنازه او حاضر شود، و دعوت او را بپذیرد، و هدیه او را قبول کند، و نیکی و احسان او را به همان صورت جبران کند، و بخشش او را سپاسگزاری کند، و به خوبی او را یاری دهد، و از ناموس او محافظت کند، و نیاز او را برآورده سازد، و در رسیدن به خواسته او واسطه شود، و در وقت عطسه اش او را دعا کند(یرحمک الله بگوید)، و او را در [پیداکردن گمشده اش] راهنمایی کند، و جواب سلام او را بدهد، و با او پاکیزه (با نرمی و خوشرویی) سخن بگوید، و نیکی و انعام او را [با پاداشی بهتر] بزرگ دارد، و سوگندهای او را تصدیق کند، و با دوستِ او دوستی کند، و هیچ گاه با او دشمنی نکند، و او را یاری دهد، چه اینکه ظالم باشد یا مظلوم، پس یاری دادنِ او در صورت ظالم بودن به این معناست که او را از ظلم کردن باز دارد، و یاری دادنِ او در صورت مظلوم بودن به این معناست که او را در گرفتن حقش کمک کند، و او را تسلیم [دشمن] نکند، و او را تنها نگذارد و رها نکند، و آن خوبی را که برای خود می پسندد برای او نیز بپسندد، و آن دی را که برای خود نمی پسندد برای او نیز نپسندد.
____________________________________________________________________
6. مَن نَصَرَ أخاهُ المُسلِمَ وهُوَ يَستَطيعُ ذلِكَ نَصَرَهُ اللّه ُ فِي الدُّنيا وَالآخِرَةِ.
(" حکم النبی الاعظم" ج 4 ص 224 - " حلیه الاولیاء" ج 3 ص 25)
هر کس که برادر و رفیق مسلمانش را یاری دهد ، در حالی که توان یاری دادنِ او را داشته باشد ، خداوند او را در دنیا و آخرت یاری خواهد کرد.
____________________________________________________________________
7. اِنَّ اللّه َ يُحِبُّ مِنَ الْخَيْرِ ما يُعَجَّل.
("کافی" ج 2 ص 142)
همانا خداوند کار نیکی را که زود انجام شود دوست دارد.
____________________________________________________________________
8. لكلِّ شَيءٍ اُسٌّ ، و اُسُّ الإيمانِ الوَرَعُ.
(" حکم النبی الاعظم صلی الله علیه و آله" ج 4 ص 289 - " کنز العمال" ج 3 ص 427 حدیث 7284)
هر چیزی پایه واساسی دارد و پایه و اساس ایمان ورع و پارسایی است.
____________________________________________________________________
9. لِلْمُسْلِمِ عَلَى أَخِيهِ ثَلاَثُونَ حَقّاً - لاَ بَرَاءَةَ لَهُ مِنْهَا إِلاَّ بِالْأَدَاءِ أَوِ اَلْعَفْوِ يَغْفِرُ زَلَّتَهُ ... .
(" وسائل الشیعه" ج 12 ص 212 - " کنزالفوائد" کراجکی، ج 1 ص 306 - " بحارالانوار" ج 71 ص 236)
مسلمانان بر عهده برادر و رفیقش سی حق دارد که این حقوق از عهده او برداشته نمی شود مگر آنکه آن ها را به جا آورد یا [توسط صاحب حق] بخشیده شود ؛ از خطاها و لغزش های او (رفیقش) بگذرد.
____________________________________________________________________
10. وَ یَرًحَمُ عَبًرَتَهُ.
و به اشک رفیقش رحم کند.
____________________________________________________________________
11. مَنْ عَزَّى أَخَاهُ اَلْمُؤْمِنَ مِنْ مُصِيبَةٍ كَسَاهُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ حُلَّةً خَضْرَاءَ يُحَبَّرُ بِهَا يَوْمَ اَلْقِيَامَةِ. فَقِيلَ: يَا رَسُولَ اَللَّهِ مَا يُحَبَّرُ بِهَا يَوْمَ اَلْقِيَامَةِ؟ قَالَ صلی الله علیه وآله : يُغْبَطُ بِهَا.
(" مسکّن الفوأد" شهید ثانی ، ص116 -" بحارالانوار" ج79 ص 94)
هر کس که برادر و رفیق مومنش را در غم و مصیبتی تسلّی دهد خداوند عزّوجل در روز قیامت جامه ای سبز بر تنش می کند که به واسطه آن ، جلوه ای نیکو و زیبا خواهد داشت . از ایشان سوأل شد : ای رسول خدا ، زیباییِ او با آن (جامه سبز) در قیامت چگونه است؟ آن حضرت صلی الله علیه و آله فرمودند: [به گونه ای است که مردم] به آن غبطه خواهند خورد.
____________________________________________________________________
12. مَن عَزَّی حَزینا أَلبَسَهُ اللهُ عَزَّوَجَلَّ مِن لِباسِ التَّقًوی وَ صَلَّی عَلی رُوحِهِ فِی الاَرًوَاحِ.
(" مسکّن الفوأد" شهید ثانی ، ص116 -" بحارالانوار" ج79 ص 94)
هر کس که محزونی را تسلّی دهد خداوند عزّوجل لباس تقوا را بر او می پوشاند و روح او را در میان ارواح مشمول رحمتِ خود می فرماید.
____________________________________________________________________
13. إِذَا أَصَابَ أَحَدَكُمْ مُصِيبَةٌ فَلْيَذْكُرْ مُصِيبَةً لِي فَإِنَّهَا أَعْظَمُ اَلْمَصَائِبِ.
("مُسکّن الفوأد" ص 119 - " وسائل الشّیعه " ج 3 ص 268)
هرگاه برای یکی از شما مصیبتی پیش آمد ، پس مصیبت مرا یادآوری کند، زیرا مصیبت من بزرگترین مصیبت هاست .
____________________________________________________________________
14. طوبى لِمَن مَنَعَهُ عَيبُهُ عَن عُيوبِ المُؤمِنينَ مِن إخوانِهِ.
("کافی" ج 8 ص 169)
خوشا به حال کسی که عیب خودش او را از [جستجوی و تفحص در] عیب های برادران و رفیقانِ مومنش باز دارد.
____________________________________________________________________
15. خَصلَتانِ ليسَ فَوقَهُما مِنَ البِرِّ شَيءٌ : الإيمانُ بِاللّه و النَّفعُ لِعبادِ اللّه ِ، و خَصلَتانِ لَيسَ فَوقَهُما مِنَ الشَّرِّ شَيءٌ : الشِّركُ بِاللّه ِ و الضُّرُّ لِعِبادِ اللّه ِ.
("تحف العقول" ص35)
دو خصلت هست که هیچ کار خوبی بالاتر از آن دو نیست: ایمان به خداوند و سود رساندن به بندگان خدواند، و دو خصلت است که هیچ کاری بدتر از آن دو نیست: شرک به خداوند و زیان رساندن به بندگان خداوند.
____________________________________________________________________
16. مَنْ آذَى مُؤْمِناً فَقَدْ آذَانِي وَ مَنْ آذَانِي فَقَدْ آذَى اَللَّهَ وَ مَنْ آذَى اَللَّهَ فَهُوَ مَلْعُونٌ فِي اَلتَّوْرَاةِ وَ اَلْإِنْجِيلِ وَ اَلزَّبُورِ وَ اَلْفُرْقَانِ.
("مشکاه الانوار" ص78 - "بحارالانوار" ج64 ص72)
هر کس که مومنی بیازارد مرا آزار داده است و هرکس که مرا بیازارد خداوند عزوجل را آزار داده است و هرکس که خداوند را بیازارد در تورات و انجیل و زبور و قرآن لعن شده است.
____________________________________________________________________
17. و مَنْ رَدَّ عَنْ أَخِيهِ غِيبَةً سَمِعَهَا فِي مَجْلِسٍ رَدَّ الله عَنْهُ أَلْفَ بَابٍ مِنَ الشَّرِّ فِي الدُّنْيَا وَ الْآخِرَة فَإِنْ هُوَ لَمْ يَرُدَّهَا وَ هُوَ قَادِرٌ عَلَى رَدِّهَا كَانَ عَلَيْهِ كَوِزْرِ مَنِ اِغْتَابَهُ.
("ثواب الاعمال و عقال الاعمال" ص 284)
هرکس که در مجلسی غیبتی در باره برادر و رفیقش بشنود و از آن جلوگیری کند، خداوند هزار در از بدی های دنیا و آخرت را به روی او می بندد، ولی اگر از آن غیبت جلوگیری نکند، گناه او مانندِ گناه کسی است که غیبت کرده است.
____________________________________________________________________
18. من اغتيب عنده أخوه المؤمن فنصره وأعانه نصره الله وأعانه في الدنيا والآخرة ، ومن لم ينصره ولم يعنه ولم يدفع عنه وهو يقدر على نصرته وعونه إلا خفضه الله في الدنيا والآخرة.
("من لایحضر الفقیه" ج 4 ص 372)
ای علی، اگر در حضور کسی غیبتِ برادر و رفیق مسلمانش شود و او بتواند یاری اش دهد (از او دفاع کند) ولی با این حال یاری اش ندهد (از او دفاع نکند)، خداوند او را دنیا و آخرت تنها خواهد گذاشت.
____________________________________________________________________
19. یدیم نصیحته و یحفظ خلته و یرعی ذمته.
و همواره ناصح و خیرخواه رفیقش باشد و دوستی و رفاقت او را حفظ کند و به عهد و پیمان او پایبند باشد.
____________________________________________________________________
20. عُودُوا المَريضَ وَ اتَّبِعُوا الجَنائِزَ تُذَكِّركُمُ الآخِرَةَ.
("نهج الفصاحه" ص576 حدیث 1993 - "کنزالعمال" ج 9 ص 95 حدیث 25143)
از بیمار عیادت کنید و در تشییع جنازه ها حاضر شوید که شما را به یاد آخرت می اندازد.
____________________________________________________________________
21. عائد المريض يخوض في الرحمة فإذا جلس ارتمس فيها.
("ارشاد القلوب" دیلمی، ج1 ص 44)
عیادت کننده از بیمار در رحمت حق غوطه ور می شود، پس هنگامی که [نزد بیمار] بنشیند رحمت حق او را کاملاً فرا می گیرد.
____________________________________________________________________
22. إنَّ المسلِمَ إذا عادَ أخاه المسلِمَ، لم يَزَلْ في خُرْفَةِ الجَنَّةِ حتى يرجعَ.
("نهج الفصاحه" ص322 حدیث 826 - "کنزالعمال" ج 9 ص 95 حدیث 25144)
همانا مسلمان وقتی به عیادت برادر و رفیق مسلمانش می رود تا زمانی که بازگردد در بوستان های بهشت است.
____________________________________________________________________
23. و مَنْ قَامَ عَلَى مَرِيضٍ يَوْماً وَ لَيْلَةً بَعَثَهُ اَللَّهُ مَعَ إِبْرَاهِيمَ خَلِيلِ اَلرَّحْمَنِ فَجَازَ عَلَى اَلصِّرَاطِ كَالْبَرْقِ اَللاَّمِعِ و مَنْ سَعَی لِمَرِیضٍ فِی حَاجَةٍ قَضَاهَا أَوْ لَمْ یقْضِهَا خَرَجَ مِنْ ذُنُوبِهِ کیوْم وَلَدَتْهُ أُمُّه.
("ثواب الاعمال و عقال الاعمال" ص 289)
هرکس که یک روز و شب از بیماری پرستاری کند خداوند متعال او را با حضرت ابراهیم خلیل (ع) محشور می فرماید و از صراط همچون برقی درخشان می گذرد، و هرکس که در برطرف کردنِ نیاز بیماری تلاش کند و نیاز او را برآورد از گناهانش پاک می شود مانند روزی که از مادرش متولد شده است.
____________________________________________________________________
24. إذا دخلتُم على المريضِ فنفِّسوا لَهُ في أجلِهِ فإنَّ ذلِكَ لا يردُّ شيئًا وَهوَ يطيِّبُ نفسَ.
("بحارالانوار" ج78 ص225)
هرگاه به عیادت بیماری رفتید او را به طولِ عمر (بهبودی) امیدوار کنید، زیرا اگرچه این امیدواری [در قضا و قدر الهی] موثر نیست ولی بیمار را خشنود و دلگرم می کند.
____________________________________________________________________
25. مَنْ أَطْعَمَ مَرِيضاً شَهْوَتَهُ أَطْعَمَهُ اَللَّهُ مِنْ ثِمَارِ اَلْجَنَّةِ.
(" بحارالانوار" ج 78 ص 224)
هر کس که به بیمار غذای دل خواهش را بدهد ، خداوند به او از میوه های بهشتی خواهد داد.
____________________________________________________________________
26. خَیرُ العِیادَهِ أَخَفُّها.
(" حکم النبی الاعظم صلی الله علیه و آله " ج 7 ص 311- "کنز العمال" ج 9 ص 94 حدیث 25139)
بهترین عیادت آن است که سبک تر باشد.
____________________________________________________________________
27. مِنْ تَمَامِ عِيَادَةِ اَلْمَرِيضِ أَنْ يَدَعَ أَحَدُكُمْ يَدَهُ عَلَى جَبْهَتِهِ أَوْ يَدَهُ، فَيَسْأَلَهُ كَيْفَ هُوَ... .
(" الامالی" طوسی ، ص 639)
عیادتِ کامل از بیمار این طور است که باید هر یک از شما دستش را روی پیشانی یا دست بیمار بگذارد و احوالِ او را بپرسد.
____________________________________________________________________
28. أَغِبُّوا فِی الْعِیادَةِ وَ أَرْبِعُوا إِلَّا أَنْ یکُونَ مَغْلُوباً.
(" الامالی" طوسی ، ص 639)
عیادت را با فاصله و چهار روز یک بار انجام دهید، مگر آنکه بیماری سخت شده باشد .
____________________________________________________________________
29. وَ یَشهَدُ مَیتَتَهُ ... .
و در تشییع جنازه رفیقش حاضر شود.
____________________________________________________________________
30. مَنْ شَيَّعَ جَنَازَةً فَلَهُ بِكُلِّ خُطْوَةٍ حَتَّى يَرْجِعَ مِائَةُ أَلْفِ أَلْفِ حَسَنَةٍ وَ يُمْحَى عَنْهُ مِائَةُ أَلْفِ أَلْفِ سَيِّئَةٍ وَ يُرْفَعُ لَهُ مِائَةُ أَلْفِ أَلْفِ دَرَجَةٍ... .
(" وسائل الشیعه " ج 3 ص 143)
هر کس که در تشییع جنازه ای شرکت کند بابت هر قدمش ، تا وقتی که بازگردد، صد میلیون حَسَنه به او داده می شود و صد میلیون گناه از [پرونده اعمال] او محو می شود و صد میلیون درجه به مقامش اضافه می شود.
____________________________________________________________________
31. زُورُوا مَوْتَاكُمْ وَ صَلُّوا عَلَيْهِمْ وَ سَلِّمُوا عَلَيْهِمْ فَإِنَّ لَكُمْ فِيهِمْ عِبْرَةً.
(" تنبیه الخواطر ، مجموعه ورّام" ج 1 ص 288)
اموات خودتان را زیارت کنید و بر آن ها درود و سلام بفرستید، زیرا آن ها برای شما عبرت هستند.
____________________________________________________________________
32. وَ یُجیبُ دَعوَتَهُ... .
و دعوت رفیقش را بپذیرد.
____________________________________________________________________
33. مَن لَم يُجبِ الدَّعوَةَ فَقَد عَصَي اللهَ و رسولَه.
(" بحارالانوار" ج 72 ص 448)
هر کس که دعوت [دیگران] را نپذیرد قطعا نافرمانیِ خداوند و رسولش را کرده است.
____________________________________________________________________
34. لَوْ دُعِيتُ إِلَى ذِرَاعِ شَاةٍ لَأَجَبْتُ.
(" المحاسن" برقی ، ج2 ص 411)
از حقوق واجبِ مومن بر مومن این است که دعوت او را بپذیرد.
____________________________________________________________________
35. أُوصِي الشاهِدَ مِن اُمَّتي و الغائبَ أن يُجِيبَ دَعوَةَ المُسلِمِ و لَو على خَمسَةِ أميالٍ فإنّ ذلكَ مِن الدِّينِ.
(" کافی" ج 6 ص 274)
به حاضران و غایبانِ امّتم سفارش می کنم که دعوت هر مسلمانی را بپذیرد، اگر چه تا [محل دعوت] پنج مِیًل فاصله باشد، زیرا این امر جزو دین است. (هر سه مِیل ، یک فرسخ است.)
____________________________________________________________________
36. وَ یَقًبَلُ هَدیَّتَهُ... .
و هدیه رفیقش را قبول کند.
____________________________________________________________________
37. إِنَّ النَّبیَّ صلی الله علیه و آله کانَ یَقبَلُ الهَدیَّهَ وَ یُثیبُ عَلَیها.
(" حکم النّبی الاعظم صلی الله علیه و آله " ج 4 ص 528 -" سنن أبی داود " ج3 ص 277 حدیث 3536.)
همانا روش رسول اکرم صلی الله علیه و آله این بود که هدیه را می پذیرفت و در قبالِ آن پاداش می داد.
____________________________________________________________________
38. لَوْ أُهْدِيَ إِلَيَّ كُرَاعٌ لَقَبِلْتُهُ.
(" کافی " ج 5 ص 143)
اگر پاچه گاو یا گوسفندی را به من هدیه دهند حتما آن را می پذیرم.
____________________________________________________________________
39. مِن تَكرِمَةِ الرّجُلِ لأخيهِ المُسلمِ أن يَقبَلَ تُحفَتَهُ ، ويُتحِفَهُ بما عِندَهُ ، ولا يَتَكَلّفَ لَهُ شيئا.
(" کافی " ج 5 ص 143)
از [موارد] احترام و اکرام انسان نسبت به برادر و رفیق مسلمانش این است که هدیه اش را قبول کند و از آنچه دارد به او هدیه دهد، ولی نباید در این امر ، خود را به زحمت و سختی بیاندازد.
____________________________________________________________________
40. اَلْهَدِيَّةُ عَلَى ثَلاَثَةِ أَوْجُهٍ هَدِيَّةُ مُكَافَأَةٍ وَ هَدِيَّةُ مُصَانَعَةٍ وَ هَدِيَّةٌ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ.
(" تهذیب الاحکام " ج 6 ص 378)
هدیه بر سه نوع است: هدیه جبرانی و هدیه رشوه ای ( تملّق آمیز ) و هدیه به خاطر خداوند عزّوجل.
