مِنْ عَبْدِ اللَّهِ عَلِیٍّ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ إِلَى أَصْحَابِ الْخَرَاجِ أَمَّا بَعْدُ فَإِنَّ مَنْ لَمْ یَحْذَرْ مَا هُوَ صَائِرٌ إِلَیْهِ لَمْ یُقَدِّمْ لِنَفْسِهِ مَا یُحْرِزُهَا وَ اعْلَمُوا أَنَّ مَا کُلِّفْتُمْ یَسِیرٌ وَ أَنَّ ثَوَابَهُ کَثِیرٌ وَ لَوْ لَمْ یَکُنْ فِیمَا نَهَى اللَّهُ عَنْهُ مِنَ الْبَغْیِ وَ الْعُدْوَانِ عِقَابٌ یُخَافُ لَکَانَ فِی ثَوَابِ اجْتِنَابِهِ مَا لَا عُذْرَ فِی تَرْکِ طَلَبِهِ.

این نامه از بنده خدا علىّ امیر مؤمنین است به باج گیران: پس از ستایش خدا و درود بر پیغمبر اکرم، هر که از آنچه به سویش بر مى گردد (حساب و وارسى روز رستخیز) نترسید، براى خود چیزى که او را (از عذاب و کیفر) نگاه دارد پیش نفرستاده است، و بدانید آنچه بانجام آن مأمور شده اید اندکست و پاداش آن بسیار، و اگر نبود در آنچه خدا نهى فرموده از قبیل ستم و زیاده روى کیفرى که از آن بترسند در پاداش دورى از آن، چیزى است که عذرى نیست در ترک خواستن آن (گیرم مخالفت دستور را کیفرى نبود ولى پیروى از آن را پاداشى دهند که نمى توان از آن چشم پوشید).

فَأَنْصِفُوا النَّاسَ مِنْ أَنْفُسِکُمْ وَ اصْبِرُوا لِحَوَائِجِهِمْ فَإِنَّکُمْ خُزَّانُ الرَّعِیَّةِ وَ وُکَلَاءُ الْأُمَّةِ وَ سُفَرَاءُ الْأَئِمَّةِ وَ لَا تُحْشِمُوا أَحَداً عَنْ حَاجَتِهِ وَ لَا تَحْبِسُوهُ عَنْ طَلِبَتِهِ.

پس با مداراة و انصاف با مردم رفتار کنید، و بر خواهشهاشان شکیبا باشید، زیرا شما خزانه داران رعیّت هستید (که بواسطه گرفتن خراج با جمعى سر و کار دارید، و به دسته دیگرى باید ردّ کنید و چنین کس باید بردبار و شکیبا باشد) و وکیل هاى مردم و نمایندگان پیشوایانید (که بوسیله شما در باره رعیّت دستور مى دهند) و کسی را از درخواستش بخشم نیاورده از مطلوبش منع نکنید (کارش را معطّل نگذارده و بگوئید چنین بکن چنین نکن، یا زمین را نکار یا آب از فلان جا بیرون آور، خلاصه او را سرگردان ننمائید).

وَ لَا تَبِیعُنَّ لِلنَّاسِ فِی الْخَرَاجِ کِسْوَةَ شِتَاءٍ وَ لَا صَیْفٍ وَ لَا دَابَّةٍ یَعْتَمِلُونَ عَلَیْهَا وَ لَا عَبْداً وَ لَا تَضْرِبُنَّ أَحَداً سَوْطاً لِمَکَانِ دِرْهَمٍ وَ لَا تَمَسُّنَّ مَالَ أَحَدٍ مِنَ النَّاسِ مُصَلٍّ وَ لَا مُعَاهِدٍ إِلَّا أَنْ تَجِدُوا فَرَساً أَوْ سِلَاحاً یُعْدَى بِهِ عَلَى أَهْلِ الْإِسْلَامِ فَإِنَّهُ لَا یَنْبَغِی لِلْمُسْلِمِ أَنْ یَدَعَ ذَلِکَ فِی أَیْدِی أَعْدَاءِ الْإِسْلَامِ فَیَکُونَ شَوْکَةً عَلَیْهِ وَ لَا تَدَّخِرُوا أَنْفُسَکُمْ نَصِیحَةً وَ لَا الْجُنْدَ حُسْنَ سِیرَةٍ. «985»وَ لَا الرَّعِیَّةَ مَعُونَةً وَ لَا دِینَ اللَّهِ قُوَّةً وَ أَبْلُوا فِی سَبِیلِ اللَّهِ مَا اسْتَوْجَبَ عَلَیْکُمْ فَإِنَّ اللَّهَ سُبْحَانَهُ قَدِ اصْطَنَعَ عِنْدَنَا وَ عِنْدَکُمْ أَنْ نَشْکُرَهُ بِجُهْدِنَا وَ أَنْ نَنْصُرَهُ بِمَا بَلَغَتْ قُوَّتُنَا وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ .

هنگام باج گرفتن از مردم لباس زمستانى و تابستانى و چهار پائى که با آن کار میکنند و غلام را نفروشید (اگر مالى نداشته باشد که خراج را اداء کند آنچه بآن نیازمندند از آنها نگیرید) و البتّه کسی را براى درهمى تازیانه نزنید، و بمال هیچیک از نمازگزاران و پیمان بسته ها (که با دادن جزیه در پناه اسلامند) دست نزنید مگر اسب و ص986سلاحى که بوسیله آن بر مسلمانان ستم شود بیابید، زیرا سزاوار نیست مسلمانان آنها را در دست دشمنان اسلام باقى گذارد تا بر او توانائى داشته باشند.

وَ لَا الرَّعِیَّةَ مَعُونَةً وَ لَا دِینَ اللَّهِ قُوَّةً وَ أَبْلُوا فِی سَبِیلِ اللَّهِ مَا اسْتَوْجَبَ عَلَیْکُمْ فَإِنَّ اللَّهَ سُبْحَانَهُ قَدِ اصْطَنَعَ عِنْدَنَا وَ عِنْدَکُمْ أَنْ نَشْکُرَهُ بِجُهْدِنَا وَ أَنْ نَنْصُرَهُ بِمَا بَلَغَتْ قُوَّتُنَا وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ .

و از پند و اندرز بر خودتان و نیکوئى بر لشگر و کمک بر رعیّت و توانا ساختن دین خدا خوددارى نکنید، و در راه خدا آنچه سزاوار و بر شما واجب و لازم است بجا آورید، زیرا خداوند سبحان از ما و شما خواسته که در برابر احسان و نیکوئى او با کوشش خود او را سپاس گزاریم، و بمنتهى درجه توانائى خویش او را یارى کنیم، و (هر چند ما را) توانائى نیست مگر بیارى خداوند بلند قدر بزرگوار.