الْحَمْدُ لِلَّهِ الْعَلِیِّ عَنْ شَبَهِ الْمَخْلُوقِینَ الْغَالِبِ لِمَقَالِ الْوَاصِفِینَ الظَّاهِرِ بِعَجَائِبِ تَدْبِیرِهِ لِلنَّاظِرِینَ وَ الْبَاطِنِ بِجَلَالِ عِزَّتِهِ عَنْ فِکرِ الْمُتَوَهِّمِینَ .
سپاس خداوند را سزا است که از مانند بودن به آفریدگان (در ذات و صفات) برتر، و بر گفتار وصف کنندگان غالب و عاجز کننده است (هیچکس توانائى ندارد حقیقت او را وصف نماید) و به شگفتی هاى آفرینش خود براى بینایان آشکار و از اندیشه صاحبان وهم و گمان به بزرگى ارجمندیش پنهان است (به همه چیز).
الْعَالِمِ بِلَا اکتِسَابٍ وَ لَا ازْدِیَادٍ وَ لَا عِلْمٍ مُسْتَفَادٍ الْمُقَدِّرِ لِجَمِیعِ الْأُمُورِ بِلَا رَوِیَّةٍ وَ لَا ضَمِیرٍ .
و دانا است بدون آموختن از دیگرى و بدون احتیاج به افزودن و بدون استفاده (زیرا آموختن و افزودن و استفاده بردن مستلزم جهل و نقصان است و آن از عوارض امکان است، نه واجب) بى تأمّل و اندیشه اى آفریننده همه آفریده ها است.
الَّذِی لَا تَغْشَاهُ الظُّلَمُ وَ لَا یَسْتَضِیءُ بِالْأَنْوَارِ وَ لَا یَرْهَقُهُ لَیْلٌ وَ لَا یَجْرِی عَلَیْهِ نَهَارٌ .
خداوندى است که تاریکىها او را احاطه نمى کند، و از روشنیها روشنى نمى طلبد، شب او را در نمى یابد، و روز او را فرا نمى گیرید (زیرا منزّه از جسمیت و زمان و حرکت است) .
لَیْسَ إِدْرَاکهُ بِالْإِبْصَارِ وَ لَا عِلْمُهُ بِالْإِخْبَارِ.
در یافتن او (اشیاء را) بوسیله دیده ها نیست (زیرا ذات او عین دیده و دیده او عین ذات او است) و علم او بسبب آگاه شدن از غیر نمى باشد (زیرا از چیزى بىخبر نیست تا خبر گیرد، و به علاوه خبر گرفتن مستلزم جهل است که در واجب راه ندارد).
منهافی ذکر النبی (صلى الله علیه وآله).
قسمت دوم از این خطبه است در باره پیغمبر صلّى اللَّه علیه و آله.
أَرْسَلَهُ بِالضِّیَاءِ وَ قَدَّمَهُ فِی الِاصْطِفَاءِ فَرَتَقَ بِهِ الْمَفَاتِقَ وَ سَاوَرَ بِهِ الْمُغَالِبَ وَ ذَلَّلَ بِهِ الصُّعُوبَةَ وَ سَهَّلَ بِهِ الْحُزُونَةَ حَتَّى سَرَّحَ الضَّلَالَ عَنْ یَمِینٍ وَ شِمَالٍ.
خداوند حضرت رسول را فرستاد با نور (علم و نبوّت) و او را (بر همه خلائق) در برگزیدن (به رسالت) مقدّم داشت، و بوسیله او گشادگی ها و پراکندگی ها را بهم بست (اختلال نظم عالم و تباهکاریها را اصلاح فرمود) و با (توانائى) او شکست داد آنان را که همیشه غالب بودند (آن حضرت را بر کفّار و مشرکین و منافقین مسلّط فرمود) و بتوسّط او مشکل را آسان و ناهموارى را هموار گردانید تا اینکه گمراهى را از راست و چپ (شرق و غرب) دور ساخت.