1. رِفقُ المَرءِ وسَخاؤُهُ يُحَبِّبُهُ إلى أعدائِهِ.
("غررالحکم" ص378)
نرم خویی و بخشندگیِ انسان او را نزد دشمنانش محبوب می کند.
____________________________________________________________________
2. مَن لانَت كَلِمَتُهُ وَجَبَت مَحَبَّتُهُ.
("غررالحکم" ص417)
هرکس که نرم خو باشد محبتش (در دل ها) ثابت می شود.
____________________________________________________________________
3. مَنْ عَذُبَ لِسانُهُ کَثُرَ اِخْوانُهُ.
("غررالحکم" ص436)
هرکس که زبانش شیزین تر باشد برادران و دوستانش زیاد می شوند.
____________________________________________________________________
4. عَوِّدْ لِسانَكَ لينَ الْكَلامِ وَ بَذْلَ السَّلامِ، يَكْثُرْ مُحِبّوكَ وَ يَقِلَّ مُبْغِضوكَ.
("غررالحکم" ص435)
زبانت را به نرم گویی و سلام دادن عادت بده تا دوستدارانت فراوان و دشمنانت اندک شوند.
____________________________________________________________________
5. اَلْهَدِيَّةُ تَجْلِبُ اَلْمَحَبَّة.
("غررالحکم" ص435)
هدیه دادن محبت و دوستی را جلب می کند.
____________________________________________________________________
6. أَصْدَقُ اَلْإِخْوَانِ مَوَدَّةً أَفْضَلُهُمْ لِإِخْوَانِهِ فِي اَلسَّرَّاءِ مُسَاوَاةً وَ فِي اَلضَّرَّاءِ مُوَاسَاةً.
("غررالحکم" ص417)
صادق ترین برادران و رفیقان در دوستی آنها هستند که در خوشی و ناخوشی با برادران و رفیقان خود بیشترین همدردی و یاری را داشته باشند.
____________________________________________________________________
7. فِي اَلضِّيقِ وَ اَلشِّدَّةِ يَظْهَرُ حُسْنُ اَلْمَوَدَّةِ.
("غررالحکم" ص424)
در فشار و سختی، دوستیِ راستین آشکار می شود.
____________________________________________________________________
8. لا يُعرَفُ الناسُ إلاّ بِالاختِبارِ، فَاختَبِرْ أهلَكَ و وَلَدَكَ في غَيبَتِكَ، و صَدِيقَكَ في مُصِيبَتِكَ، و ذا القَرابَةِ عندَ فاقَتِكَ، و ذا التَّوَدُّدِ و المَلَقِ عندَ عُطلَتِكَ؛ لِتَعلَمَ بذلكَ مَنزِلَتَكَ عِندَهُم.
("بحارالانوار" ج75 ص10)
مردم جز با آزمایش شناخته نمی شوند، پس خانواده ات و فرزندانت را به هنگام نبودنت و رفیقت را به هنگام گرفتاری ات و خویشاوندان را به هنگام تنگدستی ات و دوستان و مدعیانِ دوستی را به هنگام بیکاری ات آزمایش کن تا بواسطه آن، بدانی که چه جایگاهی نزدشان داری.
____________________________________________________________________
9. تَناسَ مُساوِیَ الإِخوانِ تَستَدِم وُدَهُم.
("غررالحکم" ص424)
بدی های برادران و رفیقان را فراموش کن تا دوستیِ آن ها را استوار و پایدار سازی.
____________________________________________________________________
10. إِذَا احْتَشَمَ الْمُؤْمِنُ أَخَاهُ، فَقَدْ فَارَقَهُ.
("نهج البلاغه" حکمت 480)
هرگاه مومن برادر و رفیقش را خجالت زده و خشمگین کند موجب جدایی از او شده است.
____________________________________________________________________
11. أَحْبِبِ الاِْخْوانَ على قَدْرِ التَّقْوى.
("الاختصاص" مفید، ص226 - "بحارالانوار" ج71 ص187)
برادران و رفیقان را به اندازه تقوای آنان دوست بدار.
____________________________________________________________________
12. إِخْوَانُ اَلدِّينِ أَبْقَى مَوَدَّةً.
("غررالحکم" ص423)
برادرانِ دینی (بنا به تقوا) رفاقتشان پایدارتر است.
____________________________________________________________________
13. مَوَدَّةُ ذَوِي اَلدِّينِ بَطِيئَةُ اَلاِنْقِطَاعِ دَائِمَةُ اَلثَّبَاتِ وَ اَلْبَقَاءِ.
("غررالحکم" ص423)
دوستیِ اهل دین (شریعت محور) دیر گسسته می شود و پایداری و بقای آن ابدی است.
____________________________________________________________________
14. اَلمتّقی مَن اِتَّقَی الذُّنُوبَ.
("غررالحکم" ص268)
انسانِ با تقوا کسی است که از گناهان پرهیز ودوری کند.
____________________________________________________________________
15. مَنْ مَلَكَ شَهْوَتَهُ كَانَ تَقِيّاً.
("غررالحکم" ص274)
هر کس بر شهوت (تمایلاتِ نفسانیِ) خود مسلط باشد با تقواست.
____________________________________________________________________
16. عِنْدَ حُضُورِ الشَّهَوَاتِ وَ اللَّذَّاتِ يَتَبَيَّنُ وَرَعُ الْأَتْقِيَاءِ.
("غررالحکم" ص273)
هنگام پیش آمدنِ شهوت ها و لذت ها پارساییِ تقوا پیشگان مشخص می شود.
____________________________________________________________________
17. السَّخاءُ يُكسِبُ المَحَبَّةَ و يُزَيِّنُ الأخلاقَ.
("غررالحکم" ص378)
بخشندگی دوستی و محبت می آورد و اخلاق را زینت می بخشد.
____________________________________________________________________
18. اَلسَّخَاءُ يَزْرَعُ اَلْمَحَبَّةَ.
("غررالحکم" ص378)
بخشندگی (بذرِ) دوستی و محبت را (در دل ها) می کارد.
____________________________________________________________________
19. لاَ خَيْرَ فِي صَدِيقٍ ضَنِينٍ.
("غررالحکم" ص420)
هیچ خیری در رفیقِ بخیل نیست.
____________________________________________________________________
20. قَالَ (علیه السلام) فِي قَوْلِهِ تَعَالَى "إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَ الْإِحْسانِ": الْعَدْلُ الْإِنْصَافُ، وَ الْإِحْسَانُ التَّفَضُّلُ.
("نهج البلاغه" حکمت 231)
حضرت امام علی علیه السلام در تفسیر آیه شریفه فوق فرمودند: مقصود از عدالت انصاف است و منظور از احسان بخشش است.
____________________________________________________________________
21. إِنَّ مِنَ اَلْعَدْلِ أَنْ تُنْصِفَ فِي اَلْحُكْمِ وَ تَجْتَنِبَ اَلظُّلْمَ.
("غررالحکم" ص446)
همانا از (اقسام) عدالت این است که در قضاوت انصاف داشته باشی و از ستمکاری دوری کنی.
____________________________________________________________________
22. أعدَلُ النّاسِ مَن أنصَفَ عَن قُوَّةٍ... .
("غررالحکم" ص394)
عادل ترین مردم کسی است که با داشتنِ قدرت، انصاف داشته باشد.
____________________________________________________________________
23. أعدَلَ السِّيرَةِ أن تُعامِلَ النّاسَ بِما تُحِبُّ أن يُعامِلوكَ بِهِ.
("غررالحکم" ص394)
عادلانه ترین روش این است که با مردم آنگونه رفتار کنی که دوست داری با تو رفتار کنند.
____________________________________________________________________
24. من عدم إنصافه لم يصحب.
("غررالحکم" ص394)
هرکس که انصاف نداشته باشد کسی با او مصاحبت و رفاقت نمی کند.
____________________________________________________________________
25. الإِنصافُ يَستَديمُ المَحَبَّةَ.
("غررالحکم" ص394)
انصاف دوستی و محبت را پایدار می سازد.
____________________________________________________________________
26. اَلمُنصِفُ کَثیرُ الاَولِیاءِ وَالاَوِدّاءِ.
("غررالحکم" ص394)
شخص با انصاف دوستان و محبانِ فراوانی دارد.
____________________________________________________________________
27. اَلإنصافُ يَرفَعُ الخِلافَ وَ يُوجِبُ الاِئتِلافَ.
("غررالحکم" ص394)
انصاف اختلاف را از بین می برد و باعث انس و الفت می شود.
____________________________________________________________________
28. عَجِبتُ لِمَن یَقنَطُ وَ مَعَهُ الاِستِغفارُ.
("نهج البلاغه" حکمت 87)
در شگفتم از کسی که می تواند استغفار کند و با این حال نا اُمید است.
____________________________________________________________________
29. قَالَ علی علیه السلام: كَانَ لِي فِيمَا مَضَى أَخٌ فِي اللَّهِ، وَ كَانَ يُعْظِمُهُ فِي عَيْنِي صِغَرُ الدُّنْيَا فِي عَيْنِهِ، وَ كَانَ خَارِجاً مِنْ سُلْطَانِ بَطْنِهِ، فَلَا يَشْتَهِي مَا لَا يَجِدُ وَ لَا يُكْثِرُ إِذَا وَجَدَ، وَ كَانَ أَكْثَرَ دَهْرِهِ صَامِتاً، فَإِنْ قَالَ بَذَّ الْقَائِلِينَ وَ نَقَعَ غَلِيلَ السَّائِلِينَ، وَ كَانَ ضَعِيفاً مُسْتَضْعَفاً، فَإِنْ جَاءَ الْجِدُّ فَهُوَ لَيْثُ غَابٍ وَ صِلُّ وَادٍ، لَا يُدْلِي بِحُجَّةٍ حَتَّى يَأْتِيَ قَاضِياً، وَ كَانَ لَا يَلُومُ أَحَداً عَلَى مَا يَجِدُ الْعُذْرَ فِي مِثْلِهِ حَتَّى يَسْمَعَ اعْتِذَارَهُ، وَ كَانَ لَا يَشْكُو وَجَعاً إِلَّا عِنْدَ بُرْئِهِ، وَ كَانَ يَقُولُ مَا يَفْعَلُ وَ لَا يَقُولُ مَا لَا يَفْعَلُ، وَ كَانَ إِذَا غُلِبَ عَلَى الْكَلَامِ لَمْ يُغْلَبْ عَلَى السُّكُوتِ، وَ كَانَ عَلَى مَا يَسْمَعُ أَحْرَصَ مِنْهُ عَلَى أَنْ يَتَكَلَّمَ، وَ كَانَ إِذَا بَدَهَهُ أَمْرَانِ يَنْظُرُ أَيُّهُمَا أَقْرَبُ إِلَى الْهَوَى، [فَخَالَفَهُ] فَيُخَالِفُهُ. فَعَلَيْكُمْ بِهَذِهِ الْخَلَائِقِ فَالْزَمُوهَا وَ تَنَافَسُوا فِيهَا، فَإِنْ لَمْ تَسْتَطِيعُوهَا، فَاعْلَمُوا أَنَّ أَخْذَ الْقَلِيلِ خَيْرٌ مِنْ تَرْكِ الْكَثِير.
("نهج البلاغه" حکمت 289)
حضرت اما علی علیه السلام فرمودند: در زمان گذشته برادری در راه خداوند (رفیقی فی الله) داشتم که در نظر من بزرگی و شکوه خاصی داشت. به خاطر اینکه دنیا در نظر او حقیر و کوچک بود، و او از تحت فرمانروایی و سلطه شکم خویش آزاد بود.، پس خواهانِ آنچه نمی یافت نبود و اگر چیزی می یافت در آن زیاده روی نمی کرد، و بیشتر روزگارش را به سکوت می گذراند، ولی اگر سخن می گفت بر سخنوران برتری می یافت و تشنگیِ پرسشگران را فرو می نشاند، و [به حسب ظاهر] ضعیف و افتاده می نمود[و همه او را ناتوان می پنداشتند]، ولی هرگاه زمان تلاش و کاری جدی فرا می رسید همچون شیر بیشه [می خروشید] و مانند مار بیابان بود. [که بر دشمنان می پیچد]، تا نزد قاضی نمی رفت هیچ حجت و برهانی نمی آورد، و هیچ کس را به خاطر کاری که امکان عذری در آن بود سرزنش نمی کرد تا آن که عذرش را بشنود، و از هیچ دردی شکایت نمی کرد مگر وقتی که بهبود یافته بود، و آن چه را که انجام می داد می گفت و آنچه را که انجام نمی داد نمی گفت، و اگر در سخن گفتن مغلوب می شد در سکوت کردن مغلوب نمی شد، و همواره بر شنیدن حریص تر از سخن گفتن بود، و هر گاه دو کار برای او پیش می آمد می نگریست کدامیک از آن دو به هوا و هوسِ نفس نزدیک تر است تا خلافِ آن را انجام دهد: پس داشتن چنین خصلت هایی را به شما سفارش می کنم، آن ها را فرا گیرید و در کسب آن ها با یکدیگر رقابت کنید، و اگر توانِ [انجام دادنِ همه] آنها را ندارید پس بدانید که همانا بدست آوردنِ اندکی از آنها بهتر از ترک کردنِ بسیاری از آنهاست.
____________________________________________________________________
30. أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّمَا الدُّنْيَا دَارُ مَجَازٍ وَ الْآخِرَةُ دَارُ قَرَارٍ فَخُذُوا مِنْ مَمَرِّكُمْ لِمَقَرِّكُمْ.
("نهج البلاغه" قسمتی از خطبه 203)
ای مردم، همانا دنیا سرای گذر است و آخرت جایگاه ثبات و سکون است، پس از جایگاه عبورتان برای جایگاهِ ابدی خودتان توشه برگیرید.
____________________________________________________________________
31. إِنَّ الدُّنْيَا دَارُ صِدْقٍ لِمَنْ صَدَقَهَا وَ دَارُ عَافِيَةٍ لِمَنْ فَهِمَ عَنْهَا وَ دَارُ غِنًى لِمَنْ تَزَوَّدَ مِنْهَا وَ دَارُ مَوْعِظَةٍ لِمَنِ اتَّعَظَ بِهَا؛ مَسْجِدُ أَحِبَّاءِ اللَّهِ وَ مُصَلَّى مَلَائِكَةِ اللَّهِ وَ مَهْبِطُ وَحْيِ اللَّهِ وَ مَتْجَرُ أَوْلِيَاءِ اللَّهِ؛ اكْتَسَبُوا فِيهَا الرَّحْمَةَ وَ رَبِحُوا فِيهَا الْجَنَّةَ.
("نهج البلاغه" قسمتی از حکمت 131)
همانا دنیا سرای صدق و راستی است و برای کسی که به صدق و راستی با آن رفتار کرد، و جایگاه عافیت است برای کسی که حقیقتِ آن را دریابد، و سرای بی نیاری است برای کسی که از آن توشه بردارد، و جایگاه پند است برای کسی که از آن پند گیرد؛ [دنیا] مسجد دوستان خداوند و جایگاه نماز فرشتگان الهی و محل نزول وحی خداوند و تجارتخانه اولیای الهی است تا رحمت [خداوند] را در آن کسب کنند و سودشان از آن بهشت باشد.
____________________________________________________________________
32. وَ اللَّهِ لَدُنْيَاكُمْ هَذِهِ أَهْوَنُ فِي عَيْنِي مِنْ عِرَاقِ [عُرَاقِ] خِنْزِيرٍ فِي يَدِ مَجْذُومٍ.
("نهج البلاغه" حکمت 236)
به خداوند سوگند که این دنیای شما در نظر من از استخوان خوکی که در دست بیماری جذامی باشد پست تر است.
____________________________________________________________________
33. ضِیاءُ القَلبِ مِن أَکْلِ الحَلالِ.
("نثر اللئالی" طبرسی، ص80)
روشنایی قلب (باطن) بر اثر خوردن مال حلال است.
____________________________________________________________________
34. لیس من شیعتی من اکل مال امری حراماً.
("ارشاد القلوب" دیلمی، ج1 ص69)
هر کس که مال دیگران را از راه حرام بخورد از شیعیان من نیست.
____________________________________________________________________
35. ابنَ آدمَ، إن كُنتَ تُريدُ مِن الدنيا ما يَكفيكَ فإنَّ أيسَرَ ما فيها يَكفيكَ، و إن كُنتَ إنّما تُريدُ ما لا يَكفيكَ فإنَّ كُلَّ ما فيها لا يَكفيكَ.
("کافی" ج2 ص138)
ای فرزند آدم، اگر از دنیا به قدر کفایتت بخواهی پس همانا کمترینِ آن برایت کافی است، و اگر به قدر کفایتت نخواهی (زیاده خواه باشی) پس همانا هرچه در دنیاست برایت کافی نخواهد بود.
____________________________________________________________________
36. من لم یقنعه الیسیر، لم ینفعه الکثیر.
("بحارالانوار" ج75 ص71)
هرکس که [مالِ] اندک او را قانع نکند [مالِ] بسیار به او سودی نمی بخشد.
____________________________________________________________________
37. لاَ أَعَزَّ مِنْ قَانِعٍ.
("غررالحکم" ص392)
هیچ کس عزتمندتر از شخصِ قاتع نیست.
____________________________________________________________________
38. ثَمَرةُ القَناعَةِ ، العِزُّ.
("غررالحکم" ص392)
عزت ثمره قناعت است.
____________________________________________________________________
39. من قنع لم یغتم.
("غررالحکم" ص393)
هرکس که قناعت داشته باشد اندوهگین نمی شود.
____________________________________________________________________
40. اقنعوا بالقليل من دنياكم لسلامة دينكم، فإن المؤمن البلغة اليسيرة من الدنيا تقنعه.
("غررالحکم" ص393)
برای سالم ماندن دینتان به [بهره] اندکی از دنیای خود قانع باشید، چراکه بهره اندکی از دنیا مومن را قانع می کند.
